ئامېرىكادىكى خەلقئارالىق ئورگانلار ئۇيغۇر پروفېسسور تاشپولات تېيىپنى قۇتقۇزۇپ قېلىشقا ھەرىكەت قىلماقتا

يوللانغان ۋاقتى:2019-10-04| سەھىپە: ئۆلۈم جازاسى ئۇيغۇر خەۋەرلىرى خەۋەرلەر نۆۋەتتە دۇچ كېلىۋاتقان مەسىلىلەر

خەۋەر مەنبەسى: ئەركىن ئاسىيا

خەلقئارا كەچۈرۈم تەشكىلاتى يېقىندا جىددىي بايانات ئېلان قىلىپ، شىنجاڭ ئۇنىۋېرسىتېتىنىڭ سابىق مۇدىرى ۋە پروفېسسورى تاشپولات تېيىپقا بېرىلگەن ئىككى يىل كېچىكتۈرۈپ ئىجرا قىلىنىدىغان ئۆلۈم جازاسىنىڭ مۇشۇ يىل 9-ئاي ئىچىدە ئىجرا قىلىنىش ئېھتىماللىقى بارلىقىنى ئېلان قىلغاندىن كېيىن بۇ مەسىلە ئۇيغۇرلارنىڭ ۋەزىيىتىنى يېقىندىن كۆزىتىپ كېلىۋاتقان ھەرقايسى ئورگان ۋە شەخسلەرنىڭ كۈچلۈك دىققىتىنى قوزغىدى.

ئۇلار تاشپولات تېيىپقا ئوخشاش قىممەتلىك بىر بىلىم ئادىمىنىڭ خىتاي ھۆكۈمىتىنىڭ دەلىل-ئىسپاتسىز قارىلاشلىرى ئاستىدا ئۆلۈمگە ھۆكۈم قىلىنىشىنىڭ ئالدىنى ئېلىش ئۈچۈن خىتاي ھۆكۈمىتى ۋە خىتاي دۆلەت رەئىسى شى جىنپىڭگە چاقىرىق قىلدى.

19-سېنتەبىر كۈنى مەركىزى ئامېرىكادىكى خەلقئارالىق ئورگانلاردىن «ئالىملارغا غەمخورلۇق كومىتېتى» خىتاي دۆلەت رەئىسى شى جىنپىڭغا ئوچۇق خەت يېزىش ئارقىلىق تاشپولات تېيىپنىڭ ئاقىۋىتىنى سۈرۈشتە قىلدى. مەزكۇر ئورگان ئوچۇق خېتىدە تاشپولات تېيىپنىڭ مول-ھوسۇللۇق بىر بىلىم ئادىمى ۋە تالانتلىق يېتەكچى ئىكەنلىكىنى تەكىتلىگەن.

تاشپولات تېيىپنىڭ قىسمىتى: ئۆمۈرلۈك خىزمەت بەدىلىگە بېرىلگەن ئۆلۈم جازاسى

يوللانغان ۋاقتى:2019-01-25| سەھىپە: ئۆلۈم جازاسى ئۇيغۇر خەۋەرلىرى خالىغانچە تۇتقۇن قىلىش خەۋەرلەر شەرقىي تۈركىستان خەۋىرى نۆۋەتتە دۇچ كېلىۋاتقان مەسىلىلەر يېڭىلىقلار

خەۋەر مەنبەسى: ئەركىن ئاسىيا

2017-يىلىدىن باشلاپ ئۇيغۇر جەمئىيىتىدە ئەڭ كۆزگە كۆرۈنگەن بىرنەچچە يۈز ئۇيغۇر زىيالىيسىنىڭ ئارقىمۇ-ئارقىدىن تۇتقۇن قىلىنىشى پۈتكۈل ئۇيغۇر جەمئىيىتىنى ۋەھىمىگە سالغان بولسا، 2018-يىلىنىڭ ئاخىرىدا تۇتقۇندىكى بۇ زىيالىيلارنىڭ ئالدىنقى رېتىدىن ئورۇن ئالغان تاشپولات تېيىپقا كېچىكتۈرمە ئۆلۈم جازاسى بېرىلىشى پۈتۈن دۇنيانى ھەيران قالدۇردى. چۈنكى ئۆلۈمگە ھۆكۈم قىلىنغان بۇ كىشى شىنجاڭ ئۇنىۋېرسىتېتىنىڭ مۇدىرى ئىدى. ئۇنىڭ پۈتكۈل ئۆمرى ئىلىم-پەندە چوڭقۇرلاپ ئىزدىنىش ھەمدە ئۇنىۋېرسىتېتنىڭ ئوقۇتۇش ئىشلىرىنى ياخشىلاش بىلەن ئۆتكەن بولۇپ، «ئۆلۈم جازاسى» دېگەن ئاتالغۇ بۇنداق بىر شەخسكە پەقەتلا جىپسىلاشمايتتى.

دەرۋەقە، دۇنيانىڭ تاشپولات تېيىپقا بېرىلگەن ئۆلۈم جازاسىغا ھەيران قېلىشى تاسادىپىيلىق ئەمەس ئىدى.

غۇلجىدىكى داڭلىق ساخاۋەتچى ئابدۇغاپپار ئابدۇرۇسۇلنىڭ ئۆلۈمگە ھۆكۈم قىلىنغانلىقى ئىلگىرى سۈرۈلدى

يوللانغان ۋاقتى:2018-11-14| سەھىپە: ئۆلۈم جازاسى جازا لاگېرلىرى خالىغانچە تۇتقۇن قىلىش خەۋەرلەر شەرقىي تۈركىستان خەۋىرى نۆۋەتتە دۇچ كېلىۋاتقان مەسىلىلەر

ئەركىن ئاسىيا خەۋىرى
2018 – يىلى  14-نۇيابىر

ئىلگىرى رادىيومىز مۇخبىرلىرىنىڭ ئۇيغۇر دىيارىدىكى دائىرىلەرگە قاراتقان تېلېفون زىيارەتلىرىدىن، خوتەندە 2017‏-يىلى تۇتقۇن قىلىش ۋە «يېپىق تەربىيەلەش» دولقۇنى باشلانغاندىن بۇيان، تۇتقۇن قىلىنغان بىر قىسىم كىشىلەر ئۈستىدىن قاماق جازاسى ھۆكۈمى چىقىرىلىپ، كۆپىنچىسىنىڭ يۇقىرى بولغاندا 20 يىللىق، ئاز دېگەندە 5 يىل 6 ئايلىقتىن كېسىلگەنلىكى ئاشكارىلانغان ئىدى. بەزى يەرلىك دائىرىلەرنىڭ جازا مۇددىتىنىڭ تۆۋەن چېكىنى 5 يىل 6 ئاي قىلىپ بېكىتكەنلىكى دەلىللەنگەن. ھالبۇكى بۈگۈن رادىيومىزغا ئۆزىنى ئابدۇساتتار ئابدۇرۇسۇل دەپ تونۇشتۇرغان بىر ئۇيغۇر، ئۆزىنىڭ، غۇلجىدىكى ئۆز ئىنىسى، 42 ياشلىق تىجارەتچى، كۆزگە كۆرۈنگەن كارخانىچىلاردىن ئابدۇغاپپار ئابدۇرۇسۇلنىڭ يېقىندا دائىرىلەر تەرىپىدىن ئۆلۈم جازاسىغا ھۆكۈم قىلىنىپ ئىجرا قىلىنىش ئالدىدا ئىكەنلىكى ھەققىدە جىددىي مەلۇمات يەتكۈزدى. 

دوكتور خالمۇرات غوپۇرغا كېچىكتۈرمە ئۆلۈم جازاسى بېرىلگەنلىكى ئاشكارىلاندى

يوللانغان ۋاقتى:2018-10-01| سەھىپە: ئۆلۈم جازاسى خالىغانچە تۇتقۇن قىلىش خەۋەرلەر شەرقىي تۈركىستان خەۋىرى نۆۋەتتە دۇچ كېلىۋاتقان مەسىلىلەر

ئەركىن ئاسىيا خەۋىرى
2018 – يىلى  1-ئ‍ۆكتەبىر

مۇخبىرىمىزنىڭ بۇ يىل 1‏-ئايدىكى ئېنىقلاشلىرى داۋامىدا ئۇيغۇر دىيارىدىكى غوللۇق زىيالىيلاردىن دوكتور خالمۇرات غوپۇرنىڭ خىتاي دائىرىلىرى تەرىپىدىن تۇتۇپ تۇرۇلۇپ تەكشۈرۈلۈۋاتقانلىقى ئاشكارىلانغان ئىدى. مۇخبىرىمىزنىڭ يېقىنقى ئېنىقلاشلىرى داۋامىدا ئۇنىڭ «يوشۇرۇنچە بۆلگۈنچىلىك قىلىش» قىلمىشى بىلەن ئەيىبلىنىپ، ئۆلۈمگە ھۆكۈم قىلىنغانلىقى ۋە ئۆلۈم جازاسىنىڭ ئىككى يىل كېچىكتۈرۈپ ئىجرا قىلىنىشقا بۇيرۇلغانلىقى مەلۇم بولدى.

5- ئىيۇل ئۈرۈمچى قىرغىنچىلىقىدىن توققۇز يىل كېيىنمۇ ئۇيغۇرلارنى تۇتقۇن قىلىش ۋە مەجبۇرىي غايىب قىلىۋېتىش ئىزچىل داۋاملاشماقتا

يوللانغان ۋاقتى:2018-07-05| سەھىپە: ئۆلۈم جازاسى ئۇيغۇر خەۋەرلىرى باشقا تەرەپلەر تەرىپىدىن چىقىرىلغانلار خالىغانچە تۇتقۇن قىلىش خەۋەرلەر شەرقىي تۈركىستان خەۋىرى مەتبۇئات باياناتلىرى نۆۋەتتە دۇچ كېلىۋاتقان مەسىلىلەر

تۈركىستان ۋاقتى تەرجىمىسى

جىددىي بايانات
ئۇيغۇر كىشىلىك ھوقۇق قۇرۇلۇشى

2018- يىلى 3- ئىيۇل

2009- يىلى 7- ئاينىڭ 5- كۈنىدىكى ئۈرۈمچى قانلىق ۋەقەسىدىن كېيىن، خىتاي قوراللىق كۈچلىرى بۇ شەھەردە ئۇيغۇر جامائەتچىلىكىنى تازىلاش ھەرىكىتى ئېلىپ باردى، ئۇيغۇر ئەرلىرى كەڭ كۆلەمدە قولغا ئېلىندى، قولغا ئېلىنغانلار ئىچىدە نۇرغۇن كىشى مەجبۇرىي يوق قىلىۋېتىلدى، بۈگۈنگە قەدەر ئۇلارنىڭ ھېچبىر ئىز-دېرىكى يوق.

بۇ ۋەقەدىن توققۇز يىل ئۆتكەن بۈگۈنكى كۈندە، خىتاي دائىرىلىرى ئۇيغۇرلارنى كەڭ كۆلەمدە تۇتقۇن قىلىپ لاگېرلارغا قامىماقتا، نۇرغۇنلىغان قولغا ئېلىنغۇچىنىڭ ئۇرۇغ-تۇغقانلىرى ئۇلارنىڭ نەدىلىكىنى بىلمەيدۇ. ئۇيغۇر كىشىلىك ھوقۇق قۇرۇلۇشى ب د ت غا ئەزا دۆلەتلەرنىڭ بۇ يىل 11- ئايدىكى خىتاي كىشىلىك ھوقۇق ئەھۋالىنى ئومۇمىيۈزلۈك باھالاش پۇرسىتىدىن پايدىلىنىپ، خىتاينىڭ ئۇيغۇرلارنى كەڭ كۆلەمدە تۇتقۇن قىلىپ يىغىۋېلىش لاگېرلىرىغا قامىشىنى ئەيىبلەشكە چاقىرىدۇ.

ئابدۇرېشىت سەلەي ھاجىنىڭ جەسىتى «يىغىۋېلىش لاگېرى» دىن ئائىلىسىگە قايتۇرۇلغان

يوللانغان ۋاقتى:2018-06-08| سەھىپە: ئۆلۈم جازاسى ئۇيغۇر خەۋەرلىرى تەن سالامەتلىك ۋە ئاتوم سىناقلىرى جازا لاگېرلىرى خالىغانچە تۇتقۇن قىلىش خەۋەرلەر شەرقىي تۈركىستان خەۋىرى نۆۋەتتە دۇچ كېلىۋاتقان مەسىلىلەر

ئەركىن ئاسىيا خەۋىرى
2018 – يىلى  8-ئىيۇن

تۈنۈگۈندىن بۇيان ئىجتىمائىي تاراتقۇلاردا نىلقا ناھىيەسىدىكى دىنىي زات ئابدۇرېشىت ھاجىنىڭ «يىغىۋېلىش لاگېرى» دا جان ئۈزگەنلىكى ھەققىدە ئۇچۇر تارقالدى.

مۇخبىرىمىزنىڭ بۇ ھەقتىكى ئېنىقلىشى داۋامىدا ئابدۇرېشىت ھاجىنىڭ تۈركىيەدە ياشاپ ئۆتكەن ۋەتەنپەرۋەر جامائەت ئەربابى، مەرھۇم سەلەي ھاجىمنىڭ بەشىنچى ئوغلى ئىكەنلىكى، سەيشەنبە كۈنى ئەتىگەندە ئۇنىڭ جەسىتىنىڭ «يىغىۋېلىش لاگېرى» دىن غۇلجا شەھىرىنىڭ خەنبىڭ يېزىسىدىكى ئائىلىسىگە قايتۇرۇلغانلىقى ئاشكارىلاندى. بۇ يىل 65 ياشقا كىرگەن ئابدۇرېشىت سەلەي ھاجىنىڭ ئەينى ۋاقىتتا «5‏-فېۋرال غۇلجا ۋەقەسى» گە چېتىلىپ 5 يىل تۈرمىدە ياتقانلىقىمۇ مەلۇم بولدى.

يۈرىكى پۇچىلانغان ئانا: «ئوغلۇم كەلمىسە، كەلمە ئەي باھار!»

يوللانغان ۋاقتى:2018-03-03| سەھىپە: ئۆلۈم جازاسى ئۇيغۇر خەۋەرلىرى خالىغانچە تۇتقۇن قىلىش خەۋەرلەر شەرقىي تۈركىستان خەۋىرى نۆۋەتتە دۇچ كېلىۋاتقان مەسىلىلەر

ر ف ئا خەۋىرى
2018 – يىلى  3-مارت

1997-يىلى 5-فېۋرال غۇلجا شەھىرىدە يۈز بەرگەن ياشلارنىڭ دېموكراتىك نامايىشىغا قاتناشقان بىر ئائىلىدىن ئۈچ ئوغۇل زىيانكەشلىككە ئۇچرىغان. چوڭ ئوغۇل ئابدۇقادىر ئۆلۈمگە، ئىككىنچى ئوغۇل تەلئەت 18 يىللىق مۇددەتلىك قاماق جازاسىغا ئۇچرىغان، ئۈچىنچى ئوغۇلغا مۇددەتلىك قاماق جازاسى ھۆكۈم قىلىنغان، ئۇلارغا «بۆلگۈنچىلىك»، «قۇتراتقۇلۇق» قاتارلىق جىنايەتلەر ئارتىلغان. ئابدۇقادىرغا شۇ يىلى ئۈچىنچى ئاينىڭ ئاخىرىدا مۇز مەيدان دەپ ئاتىلىدىغان پۇتبول مەيدانىدا 18 سەپدىشى بىلەن بىللە ئۆلۈم جازاسى ھۆكۈم قىلىنىپ، ئېلى دەرياسى بويىدا ئىجرا قىلىنغان.

50 ياشلىق دىنىي زات ئەخمەتجان ھەيدەر تۈرمىدىن چىقىپ 4 ئايدىن كېيىن جان ئۈزگەن

يوللانغان ۋاقتى:2018-01-21| سەھىپە: ئۆلۈم جازاسى ئۇيغۇر خەۋەرلىرى خالىغانچە تۇتقۇن قىلىش خەۋەرلەر شەرقىي تۈركىستان خەۋىرى قىيىن قىستاققا ئىلىش نۆۋەتتە دۇچ كېلىۋاتقان مەسىلىلەر

ر ف ئا خەۋىرى
2018 – يىلى 21– يانۋار

قەشقەر يېڭىشەھەرنىڭ ھاراپ يېزىسىدىكى دىنىي زات ئەخمەتجان ھەيدەر 2012‏-يىلى يەر ئاستى دىنىي مەكتەپ ئېچىش بىلەن ئەيىپلىنىپ تۇتقۇن قىلىنغان ۋە كېسىلگەن. ئۇ ئۆتكەن يىلى تۈرمىدىن قويۇپ بېرىلىپ ئارىدىن 4 ئاي ئۆتكەندە ھاياتىدىن ئايرىلغان. بۇ ھەقتە ئۇچۇر بەرگەن قەشقەر چاسا باشقارمىسىنىڭ ئامانلىق مۇدىرى، ئەخمەتجان ھەيدەرنىڭ تۇتۇلۇشىغا ئۆزى تەمىنلىگەن ئۇچۇرنىڭ سەۋەب بولغانلىقى ۋە تۇتۇش ئوپېراتسىيەسىگە ئۆزىنىڭمۇ ئىشتىراك قىلغانلىقىنى بايان قىلدى. ئۇ، ئەخمەتجان ھەيدەرنىڭ ئۆزى تەمىنلىگەن يىپ ئۇچى بىلەن تۇتۇلغانلىقى ۋە تۇتۇش ئوپېراتسىيەسىگە ئۆزىنىڭمۇ قېتىلغانلىقىنى ئالاھىدە ئەسكەرتتى. قەشقەر چاسا باشقارمىسىنىڭ ئامانلىق مۇدىرى يەنە ئەينى چاغدا ئەخمەتجان تەربىيەلىگەن 16 ئۆسمۈرنىڭ جازالانمىغانلىقىنى، بۇنىڭغا شۇ يىلىدىكى ۋەزىيەتنىڭ بۇ يىلقىدەك دەرىجىدە قاتتىق ئەمەسلىكىنىڭ سەۋەب بولغانلىقىنى تىلغا ئالدى.

كورلادا مىسىردىن قايتقان ئىككى ئوقۇغۇچىنىڭ تۈرمىدە ئۆلگەنلىكى دەلىللەندى

يوللانغان ۋاقتى:2017-12-21| سەھىپە: ئۆلۈم جازاسى خالىغانچە تۇتقۇن قىلىش خەۋەرلەر شەرقىي تۈركىستان خەۋىرى قىيىن قىستاققا ئىلىش نۆۋەتتە دۇچ كېلىۋاتقان مەسىلىلەر

ر ف ئا خەۋىرى
2017 – يىلى 21– دېكابىر

يېقىنقى ئايلاردىن بېرى ئاڭلىغۇچىلىرىمىز، كورلادا مىسىردىن قايتقان ئىككى ئوقۇغۇچىنىڭ تۈرمىدە ئۆلگەنلىكى ھەققىدە ئارقا-ئارقىدىن ئۇچۇر يەتكۈزگەن، ئەمما مۇخبىرلىرىمىزنىڭ 3 ئايدىن بېرىقى ئېنىقلاشلىرى داۋامىدا ئۇچۇرنىڭ توغرىلىقى ئايدىڭلاشمىغان ئىدى.

مۇخبىرىمىزنىڭ بۈگۈنكى ئېنىقلىشى داۋامىدا، كورلادىكى بىر كەنت سېكرېتارى، كورلادىكى چوڭ مەسچىتنىنىڭ مىسىردىن قايتىپ كەلگەن ئوغلى بىلەن، چارباغدىكى بىر ساقچى خادىمىنىڭ مىسىردىن قايتىپ كەلگەن ئىنىسى ياسىنجاننىڭ تۈرمىدە ئۆلگەنلىكىنى دەلىللىدى. 

ئۇيغۇرلارنىڭ 26-ئىيۇن شياۋگۈەن ۋەقەسىگە ئادالەت تەلەپ قىلىشى 8-يىلدىن بۇيان داۋام قىلماقتا

يوللانغان ۋاقتى:2017-06-27| سەھىپە: ئۆلۈم جازاسى ئۇيغۇر خەۋەرلىرى ئۇيغۇر قىز-ئاياللىرىنى خىتايغا مەجبۇرى يوللاش خەۋەرلەر شەرقىي تۈركىستان خەۋىرى نۆۋەتتە دۇچ كېلىۋاتقان مەسىلىلەر

ر ف ئا خەۋىرى
2017 – يىلى 27– ئىيۇن

«26-ئىيۇن» ئۇيغۇرلار ئۈچۈن ئۇنتۇلماس بىر كۈن. بۇندىن 8 يىل مۇقەددەم 2009-يىلى 6-ئاينىڭ 26-كۈنى يېرىم كېچىدە، قەشقەر كوناشەھەر ناھىيىسىدىن گۇاڭدۇڭ ئۆلكىسى شياۋگۈەن شەھىرىدىكى شۈرى ئويۇنچۇق زاۋۇتىغا كېلىپ ئىشلەۋاتقان 800 دەك ئۇيغۇر ئىشچىلار، قوللىرىدا پالتا، پىچاق، تومۇر توقماقلار تۇتقان ھالدا ياتاقلىرىغا تۇيۇقسىز بېسىپ كىرگەن 10 مىڭدىن ئارتۇق خىتاي ئىشچىلارنىڭ زوراۋانلىق ھۇجۇمىغا ئۇچرايدۇ، ئۇرۇش، ئۆلتۈرۈشلەر يېرىم كېچىدىن تا تاڭ سۈزۈلگىچە داۋام قىلىدۇ، مىللىي ئۆچمەنلىك ئەكس ئەتكەن بۇ قانلىق كۆرۈنۈشلەر ھەتتا پاجىئەنى تاماشا قىلغۇچى خىتايلار تەرىپىدىن ئىجتىمائىي ئالاقە ۋاسىتىلىرىگە تارقىتىلىدۇ. ئۇيغۇرلارنىڭ نارازىلىقىغا قارىماي دائىرىلەرنىڭ ۋەقەنى ئادىل بىر تەرەپ قىلماسلىقى ئاخىرى 5-ئىيۇل ئۈرۈمچى ۋەقەسىنىڭ پىلىتىسىگە ئوت ياقىدۇ. ئۇيغۇرلار ۋە ئىنسان ھەقلىرى تەشكىلاتلىرى 26-ئىيۇن شياۋگۈەن ۋەقەسىنىڭ خىتاي كۆرسەتكەندەك تاسادىپىي بىر ماجىرا ئەمەس، بەلكى خىتاي ھۆكۈمىتىنىڭ خاتا سىياسەتلىرى سەۋەبىدىن كېلىپ چىققان بىر قانلىق پاجىئە ئىكەنلىكىنى كۆرسىتىپ كەلمەكتە.

شياۋگۈەن ۋەقەسىنىڭ-8 يىللىق خاتىرە كۈنىدە زىيارىتىمىزنى قوبۇل قىلغان، خەلقئارا ئۇيغۇر كىشىلىك ھوقۇق قۇرۇلۇشىنىڭ مەسئۇللىرىدىن زۇبەيرە شەمشىدىن خانىم، «ئۇيغۇرلارنىڭ ئۇچراۋاتقان مىللىي كەمسىتىشلەرنىڭ جانلىق ئىسپاتى بولغان شياۋگۈەن ۋەقەسىنى ئۇيغۇرلار ھەرگىز ئۇنتۇمايدۇ، ئادالەت تەلەپلىرىمىز توختاپ قالمايدۇ» دەپ بىلدۈردى.