د ئۇ ق نىڭ 5 – ئىيۇل ئۈرۈمچى قىرغىنچىلىقىنىڭ 8 -يىللىقى مۇناسىۋېتى بىلەن ئۇيغۇر جامائىتىگە چاقىرىقى

يوللانغان ۋاقتى:2017-06-14| سەھىپە: خەۋەرلەر د ئۇ ق تەرىپىدىن چىقىرىلغانلار د ئۇ ق غا ئالاقىدار خەۋەرلەر مەتبۇئات باياناتلىرى يېڭىلىقلار پائالىيەتلەر

دۇنيا ئۇيغۇر قۇرۇلتىيى

2017-يىلى 6-ئاينىڭ 13-كۈنى

شەرقىي تۈركىستاننىڭ بۈگۈنكى زامان تارىخىدىكى ئەڭ پاجىئەلىك قەتلىئاملاردىن بىرى بولغان 5 – ئىيۇل ئۈرۈمچى قىرغىنچىلىقىنىڭ 8 يىللىق خاتىرە كۈنى يېتىپ كەلمەكتە. خىتاي ھۆكۈمىتىنىڭ شەرقىي تۈركىستاندىكى ئۆلتۈرۈش، تۇتقۇن قىلىش، تۈرلىك شەكىللەردە باستۇرۇش، مېڭە يۇيۇش سىياسىتى تېخىمۇ ۋەھشى، بارغانسىرى ۋەھىمىلىك بىر شەكىلدە داۋاملىشىۋاتقان بۈگۈنكى كۈندە، 5 – ئىيۇل ئۈرۈمچى قىرغىنچىلىقىنىڭ 8 يىللىقىنى جىددىي پوزىتسىيەدە خاتىرىلەش زۆرۈرىيىتى تۇغۇلماقتا.

د ئۇ ق ئۇيغۇر ئېلى دائىرىلىرىنى ئاتالمىش «ئىككى يۈزلىمىلىككە قارشى ئىپادە بىلدۈرۈش» ھەرىكىتىنى توختىتىشقا چاقىردى

يوللانغان ۋاقتى:2017-06-07| سەھىپە: خەۋەرلەر د ئۇ ق غا ئالاقىدار خەۋەرلەر يېڭىلىقلار

ر ف ئا خەۋىرى
2017 – يىلى 7– ئىيۇن

دۇنيا ئۇيغۇر قۇرۇلتىيى باياناتچىسى دىلشات رىشىت ئەپەندى 6-ئىيۇن كۈنى رادىيومىز ئارقىلىق بايانات بېرىپ، ئۇيغۇر ئېلى دائىرىلىرى داۋاملاشتۇرۇۋاتقان ئاتالمىش «ئىككى يۈزلىمىلىككە قارشى ئىپادە بىلدۈرۈش» دولقۇنىنى ئەيىبلىدى ۋە دۇنيا ئۇيغۇر قۇرۇلتىيىنىڭ ئۇيغۇرلارنىڭ كىشىلىك ھوقۇقى ئېغىر دەپسەندىچىككە ئۇچراۋاتقان بۇ ئەھۋالغا جىددىي قاراۋاتقانلىقىنى، بۇ ھەقتە يەنە يازما باياناتمۇ ئېلان قىلىدىغانلىقىنى بىلدۈردى.

دىلشات رىشىت باياناتىدا: «نۆۋەتتە، ئۇيغۇرلار پۈتۈن جەمئىيەت، پۈتۈن خەلق بويىچە ئاتالمىش ئىككى يۈزلىمىلىككە قارشى ئىپادە بىلدۈرۈشكە مەجبۇرلىنىۋاتىدۇ. 2017-يىلى يىل ئەتىيازدىن باشلاپ، ھۆكۈمەت ئەمەلدارلىرىدىن ئاۋام پۇقراغىچە، ۋەزىپە ئۆتەۋاتقان كادىرلاردىن، 80 ياشتىن ئاشقان مويسىپىتلارغىچە، ئوقۇتقۇچىلاردىن ئوقۇغۇچىلارغىچە پۈتكۈل ئۇيغۇرلار سەپەرۋەر قىلىنغان بۇ خىل «ئۆزىنى-ئۆزى تىللاش ھەرىكىتى» سەۋەبلىك، نۆۋەتتە شەرقىي تۈركىستاندا ئۇيغۇرلار ئېغىر روھى زەربىگە ئۇچراۋاتىدۇ. ئۇيغۇرلارنىڭ شەخسى ئىززەت، ئابرۇيى، كىشىلىك ھوقۇقى ئېغىر دەپسەندىچىلىككە ئۇچراۋاتىدۇ. ھۆكۈمەت دائىرىلىرى داۋاملاشتۇرۇۋاتقان بۇ ھەرىكەت بىزنى قاتتىق ئەپسۇسلاندۇردى ۋە ئەنسىرەتتى. بىز ئۇيغۇر ئاپتونوم رايون دائىرىلىرىنى ئاتالمىش ‹ئىككى يۈزلىمىلىككە قارشى ئىپادە بىلدۈرۈش› ھەرىكىتىنى توختىتىشقا چاقىرىمىز. خىتاي ھۆكۈمىتىنىڭ بۇ ئەھۋالغا جىددىي دىققەت قىلىشىنى تەلەپ قىلىمىز، خەلقئارا كىشىلىك ھوقۇق تەشكىلاتلىرى ۋە غەرب دېموكراتىك ھۆكۈمەتلىرىدىن بۇ ھەقتە خىتاي ھۆكۈمىتىگە بېسىم قىلىشىنى تەلەپ قىلىمىز» دېدى.

مەزكۇر ھەرىكەت باش سېكرېتار چېن چۈەنگونىڭ تەشەببۇسى بىلەن يولغا قويۇلغان «ئۈچ خىل بۆلگۈنچى كۈچلەرگە زەربە بېرىش ھەرىكىتى»نىڭ بىر قىسمى بولۇپ، تۇنجى ئوچۇق خەت بۇ يىل 4-ئايدا خوتەندىكى يېزا كادىرى ئوبۇلقاسىم مەتتۇرسۇن تەرىپىدىن ئېلان قىلىنغان. ئىككى ئايدىن بۇيان پۈتكۈل ئۇيغۇر دىيارى بويىچە ئوچۇق خەت ئېلان قىلىپ ئىپادە بىلدۈرۈش ھەرىكىتى داۋاملاشماقتا.

2 -نۆۋەتلىك شەرقىي تۈركىستانلىقلار ئىستىراتېگىيەلىك مۇھاكىمە يىغىنى ئاخباراتى

يوللانغان ۋاقتى:2017-05-22| سەھىپە: ئۇيغۇر خەۋەرلىرى خەۋەرلەر شەرقىي تۈركىستان خەۋىرى يېڭىلىقلار

2 – نۆۋەتلىك شەرقىي تۈركىستانلىقلار ئىستىراتېگىيەلىك مۇھاكىمە يىغىنى 2017 – يىلى 19 – 21 ماي كۈنلىرى گېرمانىيە پايتەختى بېرلىن شەھرىدە چاقىرىلدى. يىغىنغا ئامېرىكا، كانادا، ئاۋىسترالىيە، ياپونىيە، تۈركىيە، شىۋېتسىيە، شىۋېتسارىيە، گوللاندىيە، گېرمانىيە قاتارلىق ئەللەردىن كەلگەن 26 نەپەر مۇتىخەسىس، سىياسىيۇن، پائالىيەتچىلەر ۋە ئۇيغۇر زىيالىلىرى قاتناشتى.
ئىستىراتېگىيە مۇتىخەسىسى در. ئەركىن ئەكرەم ئەپەندى تەرىپىدىن ئۇيۇشتۇرۇلغان بۇ قېتىمقى يىغىندا 2004 – يىلى د ئۇ ق غا سۇنۇلغان شەرقىي تۈركىستان مىللىي ئازاتلىق ھەرىكىتىنىڭ 3 باسقۇچلۇق ئىستىراتېگىيەلىك پىلانى يەنە بىر قېتىم كۆزدىن كۆچۈرۈلدى. „خەلقارا ۋەزىيەتنىڭ ئۆزگۈرۈشى ۋە مەۋجۇد مەسىلىلەر”، „يۈكسىلىۋاتقان خىتاي ۋە ئۇيغۇرلار مەسىلىسى”، „ئۇيغۇرلارنىڭ ھازىرقى ۋەزىيىتى ۋە چىقىش يوللىرى” قاتارلىق غول تېمىلار ئاستىدا ئۇيغۇرلار ۋە شەرقىي تۈركىستان مەسىلىسىگە مۇناسىۋەتلىك 48 جىددىي ھەم كونكىرېتنى نۇقتا بۇ قېتىمقى يىغىننىڭ مۇھاكىمە مەزمۇنى بولدى.

د ئۇ ق نىڭ «شەرقىي تۈركىستاننىڭ 2016- يىلىدىكى كىشىلىك ھوقۇق ۋەزىيىتى» ناملىق دوكلاتىنىڭ ئاساسلىق تېمىلىرى

يوللانغان ۋاقتى:2017-05-21| سەھىپە: ئۇيغۇر خەۋەرلىرى خەۋەرلەر د ئۇ ق دوكلاتلىرى د ئۇ ق غا ئالاقىدار خەۋەرلەر دوكلاتلار يېڭىلىقلار

تۈركىستان ۋاقتى
2017 – يىلى 21– ماي

دۇنيا ئۇيغۇر قۇرۇلتىيى 17- ماي ئۆزىنىڭ رەسمىي تورىدا «2016– يىلى شەرقىي تۈركىستاندىكى كىشىلىك ھوقۇق ۋەزىيىتى» ناملىق يىللىق دوكلاتىنى ئېلان قىلدى. 33 بەتلىك بۇ دوكلات، كىرىش سۆز ۋە سەككىز بابتىن تەشكىل تاپقان. كىرىش سۆزنىڭ ئاساسلىق مەزمۇنى ۋە ھەر قايسى باب، پاراگرافلارنىڭ ماۋزۇسى تۆۋەندىكىچە.

كىرىش سۆز

بۇ قسىىمدا بۇ دوكلاتنىڭ ئومۇمىي مەزمۇنى ھەققىدە توختىلىپ مۇنداق دېيىلگەن: «دۇنيا ئۇيغۇر قۇرۇلتىيى 2016- يىلى يۈز بەرگەن ۋەقەلەر ئاساسىدا شەرقىي تۈركىستاندىكى كىشىلىك ھوقۇق ۋەزىيىتى ھەققىدىكى يىللىق دوكلاتىنى ئېلان قىلدى. بۇ دوكلاتتا خىتاينىڭ شەرقىي تۈركىستاندا ئۇيغۇرلارغا قارشى ئېلىپ بارغان ھەرىكەتلىرى تەپسىلىي بايان قىلىنغان ھەمدە ئۇيغۇرلار دۇچ كېلىۋاتقان ھالقىلىق مەسىلىلەر ئۈستىدە چوڭقۇر ئانالىز ئېلىپ بېرىلغان.»

ئۇيغۇر كىشىلىك ھوقۇق پائالىيەتچىسىنىڭ ب د ت بىناسىدىن چىقىرىۋېتىلگەنلىكى ھەققىدە ئورتاق بايانات

يوللانغان ۋاقتى:2017-05-09| سەھىپە: ئۇيغۇر خەۋەرلىرى باشقا تەرەپلەر تەرىپىدىن چىقىرىلغانلار خەۋەرلەر د ئۇ ق غا ئالاقىدار خەۋەرلەر دوكلاتلار مەتبۇئات باياناتلىرى يېڭىلىقلار ۋاكالەتسىز مىللەتلەر تەشكىلاتى

ۋاكالەتسىز خەلقلەر ۋە مىللەتلەر تەشكىلاتى
2017 – يىلى 9– ماي

2017- يىلى 26- ئاپرېل، ئۇيغۇر كىشىلىك ھوقۇق پائالىيەتچىسى ۋە ۋاكالەتسىز مىللەتلەر ۋە خەلقلەر تەشكىلاتى(UNPO)نىڭ ئەزاسى دولقۇن ئەيسا، بىرلەشكەن دۆلەتلەر تەشكىلاتى يەرلىك خەلقلەر مەسىلىلىرى دائىمىي مۇنبىرى(UNPFII)گە قاتنىشىۋاتقاندا مەجبۇرىي ھالدا ب د ت بىناسىدىن چىقىرىۋېتىلگەن. كىشىلىك ھوقۇق كۆزىتىش تەشكىلاتى، ئاز سانلىق مىللەتلەرنىڭ ھوقۇقلىرى تەشكىلاتى ۋە ۋاكالەتسىز مىللەتلەر ۋە خەلقلەر تەشكىلاتى قاتارلىق تەشكىلاتلار بىرلەشمە بايانات ئېلان قىلىپ، بۇ ئىشنىڭ يۈز بېرىش سەۋەبى ھەققىدە تولۇق چۈشەنچە بېرىلىشىنى ۋە يەرلىك خەلقلەرنىڭ ئۆزلىرىنى ئىپادىلەش ھوقۇقىغا ھۆرمەت قىلىنىشىنى تەلەپ قىلىدۇ.

ئۇيغۇر كىشىلىك ھوقۇق پىروگراممىسى: خىتاي شەرقىي تۈركىستاننى چەتئەللەردىكى مۇستەقىل ئاخبارات ۋاستىلىرىغا ئېچىۋېتىشى لازىم

يوللانغان ۋاقتى:2017-05-06| سەھىپە: ئۇيغۇر خەۋەرلىرى باشقا تەرەپلەر تەرىپىدىن چىقىرىلغانلار باشقا دوكلاتلار خەۋەرلەر دوكلاتلار سۆز ئەركىنلىكىنىڭ بوغۇلۇشى شەرقىي تۈركىستان خەۋىرى مەتبۇئات باياناتلىرى نۆۋەتتە دۇچ كېلىۋاتقان مەسىلىلەر يېڭىلىقلار

ئۇيغۇر كىشىلىك ھوقۇق پىروگراممىسى
2017 – يىلى 6– ماي

2017- يىللىق دۇنيا ئاخبارات ئەركىنلىكى كۈنىدە، ئۇيغۇر كىشىلىك ھوقۇق پىروگراممىسى خىتاينى شەرقىي تۈركىستاندىكى ئاخبارات چەكلىمىلىرىنى توختىتىشقا چاقىردى

2017- يىللىق دۇنيا ئاخبارات ئەركىنلىكى كۈنىدە، ئۇيغۇر كىشىلىك ھوقۇق پىروگراممىسى (UHRP) خىتاينى شەرقىي تۈركىستاندا دۇچ كەلگەن ئاتالمىش مىسلىسىز بىخەتەرلىك تەھدىتىنى ئىسپاتلاشقا چاقىرىدۇ. ئۇيغۇر كىشىلىك ھوقۇق پىروگراممىسى ئۈرۈمچى ۋە بېيجىڭ دائىرىلىرىدىن چەتئەللەردىكى مۇستەقىل ئاخبارات خادىملىرىنىڭ توسالغۇسىز ھالدا شەرقىي تۈركىستانغا كىرىپ، خىتاي ھۆكۈمىتى دەۋا قىلىۋاتقان ئاتالمىش مۇقىمسىزلىقنى ۋە شەرقىي تۈركىستاندا يولغا قويۇلۇۋاتقان تېررورىزمغا قارشى تۇرۇش تەدبىرلىرىنى باھالىشىغا يول قويۇشىنى تەلەپ قىلىدۇ.

ﮔﻮﻟﻼﻧﺪﯨﻴﻪﺩﻩ ﺋﯩﻜﻜﯩﻨﭽﻰ ﻧﯚﯞﻩﺗﻠﯩﻚ  ” ﺷﻪﺭﻗﯩﻲ  ﺗﯜﺭﻛﯩﺴﺘﺎﻥ ﺋﯘﻳﻐﯘﺭ ﺋﺎﻟﯩﻲ ﻛﯧﯖﯩﺸﻰ”  ﻳﯩﻐﯩﻨﯩﻨﻰ ﭼﺎﻗﯩﺮﯨﺶ ﮪﻪﻗﻘﯩﺪﻩ مۇراجىئەت

يوللانغان ۋاقتى:2017-05-05| سەھىپە: د ئۇ ق تەرىپىدىن چىقىرىلغانلار د ئۇ ق غا ئالاقىدار خەۋەرلەر يېڭىلىقلار

دۇنيا ئۇيغۇر قۇرۇلتىيى رەئىسى
2017-يىلى 5-ئاينىڭ 5-كۈنى

ﺋﻪﺳﺴﺎﻻﻣﯘ ﺋﻪﻟﻪﻳﻜﯘﻡ ﺩﯗﻧﻴﺎﻧﯩﯔ ﮪﻪﺭﻗﺎﻳﺴﻰ ﺟﺎﻳﻠﯩﺮﯨﺪﺍ ﻳﺎﺷﺎﯞﺍﺗﻘﺎﻥ ﺷﻪﺭﻗﯩﻲ ﺗﯜﺭﻛﯩﺴﺘﺎﻧﻠﯩﻖ ﺋﻪﺯﯨﺰ ﻗﯧﺮﯨﻨﺪﺍﺷﻼﺭ،

ﻣﯩﻠﻠﯩﻲ ﺭﻩﮪﺒﯩﺮﯨﻤﯩﺰ ﺭﺍﺑﯩﻴﻪ ﺧﺎﻧﯩﻤﻨﯩﯔ ﺑﯩﯟﺍﺳﯩﺘﻪ ﺭﯨﻴﺎﺳﻪﺗﭽﯩﻠﯩﻜﯩﺪﻩ 2017 – ﻳﯩﻠﻰ 5 – ﺋﺎﻳﻨﯩﯔ 3 – ﻛﯜﻧﻰ ﭼﺎﻗﯩﺮﯨﻠﻐﺎﻥ ﺩﯗﻧﻴﺎ ﺋﯘﻳﻐﯘﺭ ﻗﯘﺭﯗﻟﺘﯩﻴﻰ ﺩﺍﺋﯩﻤﯩﻲ ﻛﻮﻣﯩﺘﯧﺘﯩﻨﯩﯔ ﻛﯧﯖﻪﻳﺘﯩﻠﮕﻪﻥ ﺗﯧﻠﯧﻔﻮﻥ ﻳﯩﻐﯩﻨﯩﺪﺍ، ﺋﯩﻜﻜﯩﻨﭽﻰ ﻧﯚﯞﻩﺗﻠﯩﻚ ” ﺷﻪﺭﻗﯩﻲ  ﺗﯜﺭﻛﯩﺴﺘﺎﻥ ﺋﯘﻳﻐﯘﺭ ﺋﺎﻟﯩﻲ ﻛﯧﯖﯩﺸﻰ”    ﻳﯩﻐﯩﻨﯩﻨﻰ 2017 – ﻳﯩﻠﻰ 7 – ﺋﺎﻳﻨﯩﯔ 21 – ﻛﯜﻧﯩﺪﯨﻦ 23 – ﻛﯜﻧﯩﮕﯩﭽﻪ ﮔﻮﻟﻼﻧﺪﯨﻴﻪﻧﯩﯔ ﺋﺎﻣﺴﺘﯧﺮﺩﺍﻡ ﺷﻪﮪﯩﺮﯨﺪﻩ ﺋﯧﭽﯩﺶ  ﻗﺎﺭﺍﺭ ﻗﯩﻠﯩﻨﺪﻯ.

ﺑﯘ ﻗﯧﺘﯩﻤﻘﻰ ﻳﯩﻐﯩﻨﻨﯩﯔ ﻣﯘﯞﻩﭘﭙﻪﻗﯩﻴﻪﺗﻠﯩﻚ ﭼﺎﻗﯩﺮﯨﻠﯩﺸﯩﻐﺎ ﺗﻮﻟﯘﻕ ﻛﺎﭘﺎﻟﻪﺗﻠﯩﻚ ﻗﯩﻠﯩﺶ ﺋﯜﭼﯜﻥ، ﻣﯩﻠﻠﯩﻲ ﺭﻩﮪﺒﯩﺮﯨﻤﯩﺰ ﯞﻩ ﺩﯗﻕ ﺭﻩﺋﯩﺴﻰ ﺭﺍﺑﯩﻴﻪ ﺧﺎﻧﯩﻤﻨﯩﯔ ﺑﯩﯟﺍﺳﯩﺘﻪ ﻳﯧﺘﻪﻛﭽﯩﻠﯩﻜﯩﺪﻩ ﻣﻪﺧﺴﯘﺱ  ﺋﯩﻜﻜﯩﻨﭽﻰ ﻧﯚﯞﻩﺗﻠﯩﻚ   ” ﺷﻪﺭﻗﯩﻲ  ﺗﯜﺭﻛﯩﺴﺘﺎﻥ ﺋﯘﻳﻐﯘﺭ ﺋﺎﻟﯩﻲ ﻛﯧﯖﯩﺸﻰ”  ﻳﯩﻐﯩﻨﯩﻐﺎ ﺗﻪﻳﻴﺎﺭﻟﯩﻖ ﻗﯩﻠﯩﺶ ﻛﻮﻣﯩﺘﯧﺘﻰ ﻗﯘﺭﯗﭖ ﭼﯩﻘﯩﻠﯩﺪﯗ.

كىشىلىك ھوقۇق كۆزىتىش تەشكىلاتى: خىتاي سەمىمىي بولسا زۇلۇم سىياسەتلىرىنى توختاتسۇن

يوللانغان ۋاقتى:2017-04-27| سەھىپە: ئىنسان ھەقلىرىنى كۆزىتىش تەشكىلاتى ئۇيغۇر خەۋەرلىرى خەۋەرلەر دوكلاتلار شەرقىي تۈركىستان خەۋىرى يېڭىلىقلار

ئىنسان ھەقلىرىنى كۈزىتىش تەشكىلاتى
2017 – يىلى 27– ئاپرىل

خىتاي ئۇيغۇر پەرزەنتلىرىنىڭ نۇرغۇن مۇسۇلمانچە ئىسىملىرىنى چەكلىدى

سوفى رىچاردسون(Sophie Richardson)

ئاتا – ئانىلار پەرزەنتلىرىگە ئىسىم تاللىغان ۋاقتلىرىدا، ئەلۋەتتە بۇ شەخسلەر ئۆزى قارار قىلىدىغان بىر خۇشاللىق ئىش، ئۇلار پەرزەنتلىرىدىن كۈتكەن ئۈمىدلىرىگە قارىتا ياكى باشقا ئەنئەنىۋى ئۆرپ – ئادەتلەرگە ئاساسەن قارار چىقىرىدۇ. چەكلەنگەن ئىسىملار تىزىملىكى قوللىنىشقا مەجبۇر بولۇپ قېلىشنى نۇرغۇن كىشى تەسەۋۋرۇمۇ قىلىپ باقمىغان، لېكىن خىتاي ھۆكۈمىتى ئۇيغۇر مۇسۇلمانلىرىنىڭ ئانا ۋەتىنى بولغان شىنجاڭ(شەرقىي تۈركىستان – ت) رايونىدا يېڭىدىن مۇشۇنداق بىر بىمەنە چەكلىمىنى ئوتتۇرىغا چىقاردى.

خەۋەرلەرگە ئاساسلانغاندا، شىنجاڭ دائىرىلىرى يېقىندا دۇنيا مۇسۇلمانلىرى ئارىسىدا كەڭ قوللىنىلىدىغان سادام، مەدىنە قاتارلىق دىنىي تۈسى قويۇق بولغان نەچچە ئون ئىسىمنى «دىنىي قىزغىنلىقنى ئاشۇرىۋېتىدۇ» دېگەنگە ئاساسەن چەكلىگەن. چەكلەنگەن ئىسىملار قويۇلغان بالىلار نوپۇسقا ئېلىنمايدىغان بولۇپ، نوپۇس ئۇلارنىڭ مەكتەپتە ئوقۇش ۋە باشقا ئاممىۋى مۇلازىمەتلەردىن بەھرىمەن بولۇشىدا ئىنتايىن مۇھىم.