خىتاي ئانالىزچىلىرى: 14-فېۋرال خوتەن ۋەقەسى چېن چۈەنگونىڭ قاتتىق باستۇرۇش سىياسىتىنىڭ مەھسۇلى

يوللانغان ۋاقتى:2017-02-17| سەھىپە: باشقا خەۋەرلەر خەۋەرلەر

ر ف ئا خەۋىرى
2017-يىلى 2-ئاينىڭ 17-كۈنى

14-فېۋرال خوتەننىڭ گۇما ناھىيىسىدە يۈز بەرگەن پىچاقلىق ھۇجۇم خوتەندە يېقىنقى 2 ئاي ئىچىدە يۈز بەرگەن 3-قېتىملىق توقۇنۇش.

مەزكۇر ۋەقەنىڭ، پارتكوم سېكرېتارى چېن چۈەنگونىڭ رايوندا مۇقىملىق تەدبىرلىرىنى كۈچەيتىپ، ئۆتكەن ھەپتە خوتەن ج خ ئىدارىسىنىڭ مۇئاۋىن باشلىقى نىجات ئاۋۇدۇن قاتارلىق 6 نەپەر ئۇيغۇر كادىرنى ۋەزىپىسىدىن قالدۇرغاندا يۈز بېرىشى، تاراتقۇلار ۋە ۋەزىيەت ئانالىزچىلىرىنىڭ جىددىي دىققىتىنى قوزغىدى.

بېيجىڭ باھارى ژۇرنىلىنىڭ باش مۇھەررىرى، ئوبزورچى خۇ پىڭ قاتارلىق خىتاي ئانالىزچىلار بۇ ھەقتە توختىلىپ، يېقىندىن بۇيان ئۇيغۇر دىيارىدا بۇ خىل نارازىلىق ۋەقەلىرىنىڭ يەنە كۆپىيىشىگە چېن چۈەنگونىڭ بارغانچە كۈچەيتىۋاتقان رادىكال باستۇرۇش سىياسىتى سەۋەب بولۇۋاتقانلىقىنى ئاگاھلاندۇردى.
خىتاي تاراتقۇلىرى 14-فېۋرال خەۋەر بېرىپ، خوتەندە پىچاقلىق ھۇجۇم يۈز بەرگەنلىكىنى، ۋەقەدە ھۇجۇمغا ئۇچرىغان پۇقرالاردىن 5 كىشى ئۆلۈپ، 5 كىشى يارىلانغانلىقىنى، پىچاقلىق ھۇجۇم قوزغىغان 3 كىشىنىڭ نەق مەيداندا ساقچىلار تەرىپىدىن ئېتىپ ئۆلتۈرۈلگەنلىكىنى ئېلان قىلدى.

ئۇيغۇر پائالىيەتچىلەر رايوندىكى ھۆكۈمەت كادىرلىرىغا زەربە بېرىش ھەرىكىتىگە ئىنكاس قايتۇردى

يوللانغان ۋاقتى:2017-02-14| سەھىپە: باشقا خەۋەرلەر خەۋەرلەر

ر ف ئا خەۋىرى
2017-يىلى 2-ئاينىڭ 14-كۈنى

خىتاي تاراتقۇلىرىنىڭ خەۋەر قىلىشىچە، 2016-يىلى ئۇيغۇر دىيارىدىكى تەپتىش ئورگانلىرى 800 دىن ئارتۇق ھۆكۈمەت كادىرىنىڭ ئىنتىزامغا خىلاپلىق قىلىش دېلوسىنى تەكشۈرۈپ بىر تەرەپ قىلغان. مەزكۇر خەۋەر چەتئەللەردىكى ئۇيغۇر تەشكىلاتلىرى ۋە پائالىيەتچىلەرنىڭ جىددىي دىققىتىنى قوزغىدى. دۇنيا ئۇيغۇر قۇرۇلتىيىنىڭ باش كاتىپى دولقۇن ئەيسا ۋە باشقا ئۇيغۇر پائالىيەتچىلەرنىڭ قارىشىچە، دائىرىلەرنىڭ داۋاملاشتۇرۇۋاتقان قاتتىق قول سىياسىتى ۋە بۇ سىياسەتنى ئىجرا قىلىش جەريانىدا بىر تۈركۈم ھۆكۈمەت ئەمەلدارلىرىنى جازالاشقا باشلىغانلىقى، دائىرىلەرنىڭ چەتئەللەردىكى دېموكرات ھۆكۈمەتلەرنىڭ تەنقىدلىشىگە ئۇچراۋاتقان مىللىي باستۇرۇش سىياسىتىنىڭ كرىزىس ئىچىدە قالغانلىقىنىڭ ۋە رايوندىكى مۇقىملىق ۋە مەڭگۈلۈك ئەمىنلىكنى ساقلىشىنىڭ تەسكە چۈشۈۋاتقانلىقىنىڭ ئىپادىسى دېيىشكە بولىدىكەن.

تەكشۈرۈشكە يوللانغان 7 ئۇيغۇر كادىرنىڭ 6 سىنىڭ قانۇن ساھەسىدىن ئىكەنلىكى دىققەت قوزغىدى

يوللانغان ۋاقتى:2017-02-11| سەھىپە: باشقا خەۋەرلەر خەۋەرلەر

ر ف ئا خەۋىرى
2017-يىلى 2-ئاينىڭ 11-كۈنى

خىتاي ھۆكۈمەت تاراتقۇلىرىنىڭ 10-فېۋرالدىكى سانلىرىدا ئۇيغۇر ئاپتونوم رايونىدا 7 نەپەر ئۇيغۇر كادىرنىڭ ئىنتىزامغا ئېغىر دەرىجىدە خىلاپلىق قىلغانلىقى ئۈچۈن تەكشۈرۈشكە يوللانغانلىقى خەۋەر قىلىندى. چەتئەللەردىكى تەشكىلاتلار ۋە پائالىيەتچىلەر ئىنتىزامغا خىلاپلىق قىلىش بىلەن ئەيىبلىنىۋاتقان 7 كىشىنىڭ 6 سىنىڭ ج خ خادىمى بولۇشى ۋە ئۇلارنىڭ ئۇيغۇر دىيارىدا تىنچسىز رايون دەپ تەرىپلىنىۋاتقان خوتەن رايونىدىن بولۇشى جىددىي دىققەت قىلىشقا تېگىشلىك مەسىلە ئىكەنلىكىنى بىلدۈردى. مۇلاھىزىچىلەر، ئۇيغۇر رايون دائىرىلىرىنىڭ، رايوندا يۈرگۈزۈۋاتقان قاتتىق باستۇرۇش سىياسىتى سەۋەبىدىن ئۇيغۇر دىيارىنىڭ جەنۇبىدىكى خوتەن قاتارلىق جايلاردا يېقىندىن بۇيان يەنە كۆپەيگەن قارشىلىق ھەرىكەتلىرىنىڭ جاۋابكارلىقىنى رايوندا ۋەزىپە ئىجرا قىلىۋاتقان ئۇيغۇر كادىرلىرىغا ئارتىش ئارقىلىق مەسئۇلىيەتتىن قاچماقچى بولۇۋاتقانلىقىنى ۋە بۇ ئارقىلىق باشقا ئۇيغۇر كادىرلىرىغا ئىبرەت قىلىش ۋە ئۇلارنى خىتاي ھۆكۈمىتىگە يەنىمۇ ساداقىتىنى ئىپادىلەشكە قىستاۋاتقانلىقىنى بىلدۈردى.

خىتايدا بۇلتۇر ھۆكۈمەت تور بېكەتلىرىنىڭ ئۇچۇر مەزمۇنى سەۋەبىدىن تاقالغانلىقى دىققەت قوزغىدى

يوللانغان ۋاقتى:2017-02-10| سەھىپە: باشقا خەۋەرلەر خەۋەرلەر

ر ف ئا خەۋىرى
2017-يىلى 2-ئاينىڭ 10-كۈنى

خىتاي ھۆكۈمەت دائىرىلىرى چاغاندىن كېيىن ئېلان قىلغان خىتاي تور بېكەتلىرىنىڭ 2016-يىللىق ئەھۋالى ھەققىدىكى دوكلاتىدا، بۇلتۇر تەكشۈرۈش ئارقىلىق لاياقەتسىز دەپ تاقالغان تور بېكەتلىرى ئارىسىدا بىر تۈركۈم ناھىيە، يېزا دەرىجىلىكتىن يۇقىرى ھۆكۈمەت ئورگانلىرى ۋە ئىدارە، جەمئىيەتلەرنىڭ تور بېكەتلىرىنىڭ بارلىقىنى ئېلان قىلغان. دوكلاتتا يەنە مەزكۇر تور بېكەتلىرىنىڭ زور كۆپچىلىكىنىڭ ئېلان قىلىنغان ئۇچۇرلارنىڭ مەزمۇنى ساغلام بولمىغانلىقى سەۋەبلىك تاقالغانلىقى بىلدۈرۈلگەن.

خىتاينىڭ ئامېرىكىدىكى ئەلچىخانىسى ئالدىدا «5-فېۋرال ۋەقەسى» نى خاتىرىلەش نامايىشى ئۆتكۈزۈلدى

يوللانغان ۋاقتى:2017-02-05| سەھىپە: باشقا خەۋەرلەر خەۋەرلەر

ر ف ئا خەۋىرى
2017-يىلى 2-ئاينىڭ 5-كۈنى

بۇنىڭدىن 20 يىل ئىلگىرى، يەنى 1997-يىلى 5-فېۋرالدا غۇلجىدىكى مىللەتپەرۋەر ئۇيغۇر ياشلار خىتاي دائىرىلىرىنىڭ بىر قىسىم دىنىي زاتلارنى سەۋەبسىز قولغا ئېلىشى ھەمدە ئۇيغۇرلاردىكى ئەنئەنىۋى «مەشرەپ» پائالىيىتىنى چەكلىشىگە قارشى تىنچلىق نامايىشى تەشكىللىگەن ئىدى. ھالبۇكى، شۇ قېتىمقى نامايىش خىتاي قوراللىق كۈچلىرى تەرىپىدىن قاتتىق باستۇرۇلدى ھەمدە نۇرغۇن كىشى قولغا ئېلىندى.

خىتاي ھۆكۈمەت دائىرىلىرى «نامايىشنى بىر ياقلىق قىلىش جەريانىدا 11 كىشى ئۆلدى» دەپ ئېلان قىلغان بولسىمۇ، شۇ ئىشلارغا شاھىت بولغانلار شۇ قېتىمقى ۋەقەدە يۈزدىن ئارتۇق كىشىنىڭ ئۆلتۈرۈلگەنلىكىنى ئالغا سۈرىدۇ. شۇنىڭدىن ئېتىبارەن مۇھاجىرەتتىكى ئۇيغۇرلار، جۈملىدىن ئامېرىكىدىكى ئۇيغۇر جامائىتى ئىزچىل ھالدا ھەر يىلى تۈرلۈك پائالىيەتلەر ئارقىلىق «5-فېۋرال ۋەقەسى» نى خاتىرىلەپ كەلمەكتە. بۇ يىلمۇ ئامېرىكا ئۇيغۇر بىرلەشمىسىنىڭ تەشكىللىشى بىلەن ۋاشىنگتون شەھىرى، ۋىرجىنىيە شىتاتى ۋە باشقا قوشنا شىتاتلاردىن كەلگەن ئۇيغۇرلار ۋاشىنگتون شەھىرىدىكى خىتاي ئەلچىخانىسى ئالدىغا جەم بولۇپ شۇ قېتىمقى تىنچلىق نامايىشىدا ھاياتىدىن ئايرىلغانلارغا ماتەم بىلدۈردى، شۇنىڭ بىلەن بىرگە، خىتاي ھاكىمىيىتىنىڭ دىكتاتورلۇقىغا بولغان غەزەپ-نەپرىتىنى ئىپادىلىدى.

خىتاي بۇ يىلمۇ ئەركىن بولمىغان دۆلەتلەر قاتارىدىن ئورۇن ئالدى

يوللانغان ۋاقتى:2017-02-01| سەھىپە: باشقا خەۋەرلەر خەۋەرلەر

ر ف ئا خەۋىرى
2017-يىلى 2-ئاينىڭ 1-كۈنى

خەلقئارالىق كىشىلىك ھوقۇق ئورگىنى ئەركىنلىك سارىيى سەيشەنبە كۈنى 2017-يىللىق دۇنيا ئەركىنلىك دوكلاتىنى ئېلان قىلدى. ھەرقايسى دۆلەتلەرنىڭ ئۆتكەن بىر يىل ئىچىدىكى ئەركىنلىك ۋەزىيىتىگە باھا بېرىلگەن بۇ دوكلاتتا خىتاي يەنە ئەركىن بولمىغان دۆلەتلەر قاتارىدىن ئورۇن ئېلىپ، خىتايدىكى پۇقرالارنىڭ سىياسىي ھوقۇقتىن مەھرۇم ھالدا ياشاۋاتقانلىقى تىلغا ئېلىندى.

ئەركىنلىك سارىيى دۇنيانىڭ ئومۇمىي ئەركىنلىك ۋەزىيىتىنى باھالاپ ھەر يىلى بىر قېتىم ئېلان قىلىدىغان يىللىق ئەركىنلىك دوكلاتىنى سەيشەنبە كۈنى ئېلان قىلدى. مەزكۇر ئورگاننىڭ دوكلاتىدا ئېيتىلىشىچە، ئۆتكەن بىر يىل ئىچىدە دۇنيادىكى سىياسىي ۋەزىيەت تۈپەيلىدىن بەزى دۆلەتلەردە پوپۇلىزم يەنى پۇقرالارنى ياقىلاش ۋە مىللەتچىلىك ئىدىيەلىرىدىكى ھەرىكەتلەر كۈچەيگەن. ئۇلار بۇ خىل ئېقىملارنىڭ ھەر ئىككىلىسىنى يەر شارىۋى دېموكراتىيە ئۈچۈن بىر تەھدىت، دەپ كۆرسەتكەن. بۇنىڭدا ئەنگلىيەنىڭ ياۋروپا ئىتتىپاقىدىن ئايرىلىپ چىقىشنى ئاۋازغا قويۇشى، ئامېرىكىدا دونالد ترۇمپنىڭ پرېزىدېنتلىق سايلام رىقابىتى ۋە ياۋروپادىكى ھەرقايسى دۆلەتلەردە مىللەتچى پارتىيەلەرنىڭ يۈكسىلىشى ھەم شۇنداقلا خىتاينىڭ جەنۇبىي دېڭىزدىكى ئىگىلىك ھوقۇقىنى ئىلگىرى سۈرۈپ، خەلقئارا قانۇنلارنى بىر چەتكە قايرىپ قويۇشى قاتارلىقلارنى مىسال قىلىپ كۆرسەتكەن.

ماناس ناھىيەسىدە بىر مۇقىملىق كادىرى مۇقىملىق سىياسىتىنى تەنقىدلەپ تۇتقۇن قىلىنغان

يوللانغان ۋاقتى:2017-02-01| سەھىپە: باشقا خەۋەرلەر خەۋەرلەر

ر ف ئا خەۋىرى
2017-يىلى 2-ئاينىڭ 1-كۈنى

جېن شېنۋېي ماناس ناھىيەلىك ستاتىستىكا ئىدارىسىنىڭ كادىرى بولۇپ، ئۇ ئىدارىدىن مۇقىملىق خىزمىتىگە چىقىرىپ بېرىلگەن ئىدى. ئەمما جېن شىنۋېينىڭ 26‏-يانۋار ئايالىغا ئۈندىداردا يوللىغان قىسقا ئۇچۇرى ئۇنى زور پالاكەتكە ئېلىپ بارغان.

ئۇنىڭ ئايالىغا يوللىغان قىسقا ئۇچۇرى جېن شىنۋېينىڭ ۋەزىپىسىدىن ئېلىپ تاشلىنىشى ۋە تۇتقۇن قىلىنىشىغا ئېلىپ باردى.

30‏-ئاۋغۇست، سانجى ئوبلاستلىق جامائەت خەۋپسىزلىك ئىدارىسىنىڭ جېن شىنۋېيگە ئائىت دىلو ئارخىپى خىتاي ئىجتىمائىي تاراتقۇلىرىدا تارقىلىپ كەتكەن. مەلۇم بولۇشىچە، بۇ يىل 32 ياشلىق جېن شىنۋېي 26‏-يانۋار ئايالىغا يوللىغان قىسقا ئۇچۇرىدا، ئۇيغۇر رايونىدىكى مۇقىمىۇق تەدبىرلىرىنى تەنقىد قىلغان.

ئوتتۇرا ئاسىيالىقلار ئىستانبۇلدا تېررورلۇققا قارشى نارازىلىق نامايىشى ئۆتكۈزدى

يوللانغان ۋاقتى:2017-01-26| سەھىپە: باشقا خەۋەرلەر خەۋەرلەر

ر ف ئا خەۋىرى
2017-يىلى 1-ئاينىڭ 25-كۈنى

1-ئاينىڭ 22-كۈنى يەكشەنبە ئىستانبۇلدا ياشاۋاتقان ئۆزبېك، ئۇيغۇر، قىرغىز، تاجىك قاتارلىق مىللەتلەردىن بىر گۇرۇپپا كىشىلەر ئىستانبۇلنىڭ ئۈسكۈدار رايونىدىكى مېھرىماھ جامەسى ئالدىغا توپلىنىپ تېررورلۇققا قارشى نارازىلىق نامايىشى ۋە مۇخبىرلارنى كۈتۈۋېلىش يىغىن ئۆتكۈزۈلدى.

بۇ پائالىيەت مەركىزى ئىستانبۇلغا جايلاشقان خەلقئارالىق تۈركىستانلىقلار ھەمكارلىق جەمئىيىتى تەرىپىدىن ئۇيۇشتۇرۇلدى.

نامايىشچىلار قوللىرىدا، «ئۆزبېك، ئۇيغۇر، قازاق، تاجىك، قىرغىز ئەجنەبىي ئەمەس بىر مىللەتبىز»، «تۈرك مىللىتىگە ئىرقچىلىق قىلىش ياراشمايدۇ»، «دائىش ئىسلامنىڭ دۈشمىنى»، «تېررورلۇق ئىنسانىيەتنىڭ جىنايىتى»، «ئوتتۇرا ئاسىيالىقلار تېررورچى ئەمەس» دېگەنگە ئوخشاش چوڭ خەتلەر يېزىلغان ۋىۋىسكا تاختىلارنى كۆتۈرۈپ شوئار توۋلىدى.

ياۋروپا شەرقىي تۈركىستان مائارىپ جەمئىيىتىنىڭ «تەشكىلاتچىلىق ساۋاتلىرى» كۇرسى داۋام قىلماقتا

يوللانغان ۋاقتى:2017-01-24| سەھىپە: باشقا خەۋەرلەر خەۋەرلەر

ر ف ئا خەۋىرى
2017-يىلى 1-ئاينىڭ 20-كۈنى

گوللاندىيەنىڭ زەيست شەھىرىگە جايلاشقان «ياۋروپا شەرقىي تۈركىستان مائارىپ جەمئىيىتى» «تەشكىلاتچىلىق ساۋاتلىرى» ھەققىدە كۇرس ئورۇنلاشتۇردى.

ئۆتكەن يىلنىڭ نويابىر ئايلىرىدىن باشلاپ ئىككى ھەپتىدە بىر داۋام قىلىپ كېلىۋاتقان بۇ دەرسلىك ھەر دۈشەنبە ياكى سەيشەنبە كۈنى ئاخشاملىرى ئىككى-ئۈچ سائەت ئەتراپىدا ئۆتۈلمەكتە. ئۇنىڭدا تەشكىلات قۇرۇش، باشقۇرۇش، راۋاجلاندۇرۇش ۋە كېڭەيتىش قاتارلىق مەسىلىلەرنى ھەل قىلىش مەقسەت قىلىنغان بولۇپ، ئۇزۇندىن بېرى مۇشۇ ساھەدە لېكسىيە بېرىپ كېلىۋاتقان «گوللاندىيە مىللىي گۆرۈش تەشكىلاتى» فېدراتسىئون باشلىقى ۋە يېتەكچى ئۇستازلىرىدىن بېرى بولغان ئوكتاي دالماز ئەپەندى ئالاھىدە تەكلىپ بىلەن كېلىپ دەرس بەرمەكتە.