گېرمانىيەدە ئۆتكۈزۈلگەن «خىتايدىكى كىشىلىك ھوقۇق ۋەزىيىتى ۋە مىللىي كىرىزىس» يىغىنىدا جازا لاگېرلىرى ئاڭلىتىلدى

يوللانغان ۋاقتى:2019-05-25| سەھىپە: ئۇيغۇر خەۋەرلىرى خەۋەرلەر د ئۇ ق غا ئالاقىدار خەۋەرلەر

خەۋەر مەنبەسى: ئەركىن ئاسىيا

«خىتايدىكى كىشىلىك ھوقۇق ۋەزىيىتى ۋە مىللىي كىرىزىس» ناملىق ئىلمىي مۇھاكىمە يىغىنىدا دۇنيا ئۇيغۇر قۇرۇلتىيىنىڭ باياناتچىسى دىلشات رېشىت جازا لاگېرلىرى مەسىلىسىنى ئوتتۇرىغا قويدى.

19-مايدىن 21-مايغىچە گېرمانىيەنىڭ كۆلن شەھىرىدە «خىتايدىكى كىشىلىك ھوقۇق ۋەزىيىتى ۋە مىللىي كىرىزىس» ناملىق خەلقئارالىق ئىلمىي مۇھاكىمە يىغىنى ئۆتكۈزۈلگەن. د ئۇ ق نىڭ باياناتچىسى دىلشات رېشىت ئەپەندى تەكلىپكە بىنائەن قۇرۇلتايغا ۋاكالىتەن بۇ يىغىنغا قاتنىشىپ، ئۇيغۇر دىيارىدىكى جازا لاگېرلىرى مەسىلىسىنى ئوتتۇرىغا قويغان. 

د ئۇ ق رامازاندا جازا لاگېرلىرى مەسىلىسىنى ئىسلام دۇنياسىغا ئاڭلىتىشقا تىرىشماقتا

يوللانغان ۋاقتى:2019-05-25| سەھىپە: ئۇيغۇر خەۋەرلىرى جازا لاگېرلىرى خەۋەرلەر د ئۇ ق غا ئالاقىدار خەۋەرلەر نۆۋەتتە دۇچ كېلىۋاتقان مەسىلىلەر يېڭىلىقلار

خەۋەر مەنبەسى: ئەركىن ئاسىيا

دۇنيا ئۇيغۇر قۇرۇلتىيىنىڭ خادىملىرى رامازان ئېيىدا گۇرۇپپىلار بويىچە ئىسلام تەشكىلاتلىرىنى زىيارەت قىلىپ، ئۇيغۇر دىيارىدىكى جازا لاگېرلىرى مەسىلىسىنى ئاڭلاتماقتا.

د ئۇ ق رەھبەرلىرىنىڭ قارىشىچە، بۈگۈنكى كۈندە ئامېرىكا، گېرمانىيە قاتارلىق غەرب دېموكراتىك ئەللىرىدە ئۇيغۇر دىيارىدىكى جازا لاگېرلىرى مەسىلىسى جىددىي تېما سۈپىتىدە كۈنتەرتىپتە تۇرۇۋاتقان بولسىمۇ، ئەمما بۇنىڭغا نىسبەتەن ئىسلام ۋە تۈرك دۇنياسىدىن يەنىلا يېتەرلىك دەرىجىدە سادا يوق ئىكەن. تۈركىيە، كۇۋەيت ۋە مالايسىيانىڭ جازا لاگېرلىرىغا قارشى ئىپادىلىرىنى ھېسابقا ئالمىغاندا، مۇتلەق كۆپ قىسىم تۈرك ۋە ئىسلام ئەللىرى يەنىلا سۈكۈت قىلىشنى داۋاملاشتۇرماقتىكەن. ھەتتا ئىسلامنىڭ مەركىزى سانالغان سەئۇدى ئەرەبىستان، شۇنداقلا پاكىستان قاتارلىق دۆلەتلەر 3 مىليون ئۇيغۇر مۇسۇلمانلىرىنى جازا لاگېرلىرىدا قىيناۋاتقان خىتاينى ئاشكارا قوللاپ ئىپادە بىلدۈرگەن.

گېرمانىيە تاراتقۇلىرىدا جازا لاگېرلىرى مەسىلىسى يەنىلا قىزىق تېما بولماقتا

يوللانغان ۋاقتى:2019-05-08| سەھىپە: ئۇيغۇر خەۋەرلىرى جازا لاگېرلىرى خالىغانچە تۇتقۇن قىلىش خەۋەرلەر د ئۇ ق غا ئالاقىدار خەۋەرلەر شەرقىي تۈركىستان خەۋىرى نۆۋەتتە دۇچ كېلىۋاتقان مەسىلىلەر يېڭىلىقلار

خەۋەر مەنبەسى: ئەركىن ئاسىيا

گېرمانىيەدىكى مەشھۇر ئاخبارات قاناللىرى جازا لاگېرلىرى مەسىلىسىنى داۋاملىق قىزىق تېما سۈپىتىدە تەشۋىق قىلماقتا.

2-ماي كۈنى كىشىلىك ھوقۇقنى كۆزىتىش تەشكىلاتى خىتاينىڭ ئۇيغۇر دىيارىدىكى نازارەت سىستېمىسى توغرىسىدا «خىتاينىڭ زۇلۇم ھېسابلىرى» ناملىق 68 بەتلىك دوكلاتىنى ئېلان قىلغاندىن كېيىن، گېرمانىيە تاراتقۇلىرى بۇ ھەقتە بەس-بەستە ئۇچۇرلار تارقاتتى.

گېرمانىيەدىكى دۆلەتلىك 1-تېلېۋىزىيە قانىلى بولغان ARD «ساقچى ئەپ مىليونلىغان خىتايلىقلارنى نازارەت قىلماقتا» دەپ ئۇچۇر بەردى. «گېرمانىيە رادىيوسى» بولسا «مۇسۇلمانلارنى نازارەت قىلىشقا قارىتا ئېتىراز» ناملىق خەۋەر ئېلان قىلدى. داڭلىق تېلېۋىزىيە قاناللىرىدىن بىرى بولغان R T L «خىتاي مۇسۇلمانلارنى ساقچى ئەپ بىلەن نازارەت قىلماقتا» دەپ خەۋەر تارقاتتى. «قىززىق لىنىيە قانىلى» «كىشىلىك ھوقۇقنى كۆزىتىش تەشكىلاتى بىر گەۋدىلەشكەن بىرلەشمە ئۇرۇش سۇپىسىنى ئاشكارىلىدى» دەپ يازدى. گېرمانىيە ئاۋازى رادىيوسى «خىتاينىڭ نازارەت سىستېمىسى پاش قىلىندى» دەپ بايان بەردى. «باسلېر گېزىتى» بولسا، «بۇ ئەپ ئىنسانلارنى تۇتقۇن قىلىدۇ» دەپ ماقالە ئېلان قىلدى. «Business Insider» قانىلى «غەلىتە جاسۇسلۇق ھەرىكىتى: خىتاي بىر ئەپ بىلەن ئۇيغۇرلارنى نازارەت قىلماقتا» دەپ مەلۇمات بەردى. بۇندىن باشقا شىۋېتسارىيەدە چىقىدىغان «يېڭى زۇرۈكلىكلەر گېزىتى» : «خىتاي ھاكىمىيىتى بىر ئەپ ئارقىلىق شىنجاڭدىكى ئىنسانلارنىڭ باسقان ھەربىر قەدەم ئىزىنى نازارەت قىلماقتا» دەپ مەخسۇس ماقالە يازدى. «T-Online» قانىلى بولسا «خىتاي ئۇيغۇرلارنى جازا لاگېرلىرىدا تۇتماقتا» دەپ ئۇچۇر تارقاتتى.

د ئۇ ق رامىزان مەزگىلىدىكى دىنىي زىيانكەشلىك ھەققىدە بايانات ئېلان قىلدى

يوللانغان ۋاقتى:2019-05-08| سەھىپە: خەۋەرلەر د ئۇ ق تەرىپىدىن چىقىرىلغانلار د ئۇ ق غا ئالاقىدار خەۋەرلەر مەتبۇئات باياناتلىرى يېڭىلىقلار

خەۋەر مەنبەسى: ئەركىن ئاسىيا

پۈتۈن دۇنيا مۇسۇلمانلىرى رامىزانلىق پائالىيەتلەر بىلەن ئالدىراش بولۇۋاتقاندا ئۇيغۇرلارنىڭ ئۆز ۋەتىنىدە رامىزانلىق ھېچقانداق پائالىيەت بىلەن مەشغۇل بولالماسلىقى ھەمدە قاتمۇ-قات دىنىي زىيانكەشلىككە ئۇچراۋاتقانلىقى د ئۇ ق 7-ماي كۈنى ئېلان قىلغان باياناتتا يەنە بىر قېتىم ئالاھىدە تەكىتلەندى.

باياناتتا ئۇيغۇرلار ئۆتكەن يىللاردىن بۇيان دۇچ كېلىۋاتقان دىنىي لىباسلارنىڭ مەنئى قىلىنىشى، دىنىي بۇيۇملارنىڭ چەكلىنىشى، دىنىي پائالىيەتلەرنىڭ جىنايەتكە سۇندۇرۇلۇشى، دىنىي ئەسلىھەلەرنىڭ ۋەيران قىلىنىشى قاتارلىق بىر قاتار بۇزغۇنچىلىق ھەرىكەتلىرى ساناپ ئۆتۈلىدۇ. شۇنداقلا خىتاي ھۆكۈمىتىنىڭ دىنىي مۇئەسسەسىلەرنى خىتاي كومپارتىيەسى ئۈچۈن زور تەھدىت، دەپ قاراپ كەلگەنلىكى، شۇ سەۋەبتىن ئۇيغۇرلارنىڭ بارلىق دىنىي پائالىيەتلىرىنى چەكلەۋاتقانلىقى كۆرسىتىلىدۇ.

باياناتتا يەنە خىتاي ھۆكۈمىتىنىڭ دىنىي چەكلىمىلىرىنى «ئۇيغۇر مىللىتىنى پۈتۈنلەي ئاسسىمىلياتسىيە قىلىۋېتىشتەك زور پىلاننىڭ بىر قىسمى، خالاس» دەپ كۆرسىتىش ئارقىلىق، ھازىر لاگېرلارغا قاماشتا دىنىي ئېتىقادنى ئۆلچەم قىلىشنىڭ يۇقىرى پەللىگە چىقىۋاتقانلىقى، خىتاي ھۆكۈمىتىنىڭ ئىسلام دىنىنى «روھىي كېسەللىك» دەپ ئاتاش ئارقىلىق ئۇنى پۈتۈنلەي «سۈپۈرۈپ تاشلاش» قا ئاتلانغانلىقىنى، بۇ ھالنىڭ بۇ يىلقى رامىزان مەزگىلىدە تېخىمۇ ئەۋجىگە چىققانلىقى تەكىتلىنىدۇ.

د ئۇ ق نىڭ رەئىسى دولقۇن ئەيسا بۇ ھەقتە توختىلىپ: «خىتاي دۇنياغا ئۆزلىرىنىڭ دىنىي ئېتىقادقا ھۆرمەت قىلىدىغانلىقى ھەققىدە ۋەز ئېيتىپ كېلىۋاتىدۇ. ئەمما ئۇيغۇرلارنى بۇ جەھەتتىكى بارلىق ھەقلەردىن مەھرۇم قالدۇرۇۋاتىدۇ» دەيدۇ.

دۇنيا ئۇيغۇر قۇرۇلتىيى: «دوپپا ئۇيغۇر مىللىي مەدەنىيەت كىملىكىنىڭ مۇھىم بەلگىسى»

يوللانغان ۋاقتى:2019-05-08| سەھىپە: خەۋەرلەر د ئۇ ق تەرىپىدىن چىقىرىلغانلار د ئۇ ق غا ئالاقىدار خەۋەرلەر مەتبۇئات باياناتلىرى يېڭىلىقلار

خەۋەر مەنبەسى: ئەركىن ئاسىيا

دۇنيا ئۇيغۇر قۇرۇلتىيى 5‏-ماي كۈنى تۋېتېردا بايانات ئېلان قىلىپ، ئۇيغۇرلارنىڭ دوپپا بايرىمىنى تەبرىكلىگەن.

باياناتتا، مۇھاجىرەتتىكى ئۇيغۇرلارنىڭ ھەر يىلى 5‏-ماي كۈنى دوپپا بايرىمىنى تەبرىكلەپ كېلىۋاتقانلىقى، دوپپا ئۇيغۇرلارنىڭ باش كىيىمى بولۇپلا قالماي، ئۇنىڭ يەنە «ئۇيغۇر مىللىي مەدەنىيەت كىملىكىنىڭ مۇھىم بىر بەلگىسى» ئىكەنلىكى تەكىتلەنگەن.

دوپپا بايرىمى ئۇيغۇر جەمئىيىتىدە 2009‏-يىلى يۈز بەرگەن 5‏-ئىيۇل «ئۈرۈمچى ۋەقەسى» دىن كېيىن، 2010‏-يىلدىن كېيىن رەسمىي تەبرىكلىنىشكە باشلىغان. ئەينى چاغدا ئۈرۈمچى شەھەرلىك 14‏-ئوتتۇرا مەكتەپ دائىرىلىرىنىڭ ئۇيغۇر ئوقۇغۇچىلارنىڭ مەكتەپ ئىچىدە دوپپا كىيىشىنى چەكلىشى قاتتىق نارازىلىق قوزغاپ، ئۇيغۇر جەمئىيىتىدە دوپپىغا بولغان قىزغىنلىقنىڭ قوزغىلىشىنى كەلتۈرۈپ چىقارغان ئىدى. 

ۋاشىنگتوندا «ئۇيغۇر ھەپتىسى» پائالىيىتى ئۆتكۈزۈلمەكچى

يوللانغان ۋاقتى:2019-05-04| سەھىپە: ئۇيغۇر خەۋەرلىرى خەۋەرلەر د ئۇ ق غا ئالاقىدار خەۋەرلەر يېڭىلىقلار

خەۋەر مەنبەسى: ئەركىن ئاسىيا

د ئۇ ق مەسئۇللىرىنىڭ بىلدۈرۈشىچە، د ئۇ ق بۇ يىل 6-ئاينىڭ 4-كۈنىدىن باشلاپ ۋاشىنگتوندا 3 چوڭ پائالىيەت ئۆتكۈزۈشنىڭ تەييارلىق خىزمەتلىرىنى رەسمىي باشلىغان. قۇرۇلتاينىڭ مۇئاۋىن رەئىسى پەرھات مۇھەممىدى ئەپەندىنىڭ بايان قىلىشىچە، ئۆتكەن يەكشەنبە كۈنى قۇرۇلتاي ئىجرائىيە كومىتېتى ئەزالىرى ھەمدە مۇھاجىرەتتە سىياسىي پائالىيەتلەر بىلەن ئاكتىپ مەشغۇل بولۇۋاتقان ھەرقايسى دۆلەتلەردىكى ئۇيغۇر تەشكىلاتلىرىنىڭ رەھبەرلىرىدىن 30 دىن ئارتۇق كىشى قۇرۇلتاي ئورۇنلاشتۇرغان تېلېفون يىغىنىغا قاتنىشىپ بۇ ھەقتە مۇزاكىرىلەر ئېلىپ بارغان.

دولقۇن ئەيسا ب د ت نىڭ يەرلىك مىللەتلەر مەسىلىسى مۇنبىرىدە ئۇيغۇرلار مەسىلىسىنى ئوتتۇرىغا قويدى

يوللانغان ۋاقتى:2019-05-02| سەھىپە: ئۇيغۇر خەۋەرلىرى خەۋەرلەر د ئۇ ق غا ئالاقىدار خەۋەرلەر يېڭىلىقلار

خەۋەر مەنبەسى: ئەركىن ئاسىيا

ئۇ مەزكۇر مۇنبەردە مۇزاكىرە قىلىنىدىغان ئاساسلىق تېما ھەققىدە قىسقىچە چۈشەنچە بەردى. ئۇنىڭ دېيىشىچە، دۇنيانىڭ ھەرقايسى جايلىرىدىكى تۇپرىقى مۇستەملىكىگە ئۇچرىغان مىللەتلەرنىڭ ھەق-ھوقۇقى ۋە شۇنىڭغا قارىتا ئېلىنىدىغان تەدبىرلەر مۇھىم مۇزاكىرە تېمىسى بولغان ئىكەن.

خىتاي ئەمەلدارىنىڭ د ئۇ ق ھەققىدە ئاتقان «پولىرى» دىققەت قوزغىدى

يوللانغان ۋاقتى:2019-04-26| سەھىپە: ئۇيغۇر خەۋەرلىرى خەۋەرلەر د ئۇ ق غا ئالاقىدار خەۋەرلەر

خەۋەر مەنبەسى: ئەركىن ئاسىيا

خىتاي ئەمەلدارى «مەركىزى گېرمانىيەدىكى مىللىي بۆلگۈنچىلەرنى ب د ت دىن ھەيدەپ چىقاردىم» دەپ ماختاندى.

خىتاينىڭ مەركىزى تېلېۋىزىيە 1-قانىلى (CCTV-1) يېقىندا ئېلان قىلغان «تاماشىبىنلارنىڭ سوئاللىرى» پروگراممىسى ئىجتىمائىي تاراتقۇلاردا كەڭ تارقىلىپ غۇلغۇلا قوزغىدى.

فىلىمدا، خىتاينىڭ ب د ت دىكى ئەمەلدارى ۋۇ خوڭبو نەق مەيداندا خىتاي تاماشىبىنلىرىغا سۆزلەپ، «مەركىزى گېرمانىيەدە بولغان شىنجاڭ مۇستەقىلچى بۆلگۈنچى كۈچلىرى ب د ت يىغىنىغا ئۈسۈپ كىرگەن ئىدى، ئۇلارنى يىغىن زالىدىنلا ئەمەس، ب د ت دائىرىسىدىنمۇ ھەيدەپ چىقاردىم» دەيدۇ.

ئىجتىمائىي تاراتقۇلاردىكى بۇ خۇسۇستا ئېلىپ بېرىلغان مۇنازىرىلەر «خىتاي يالغۇز دۇنيانىلا ئەمەس، ئۆزىنىڭ خەلقىنىمۇ ئالدايدۇ» دېگەن جۈملىگە مەركەزلەشكەن بولسىمۇ، بىر قىسىم ئۇيغۇرلار ئارىسىدا بۇنداق بىر ۋەقەنىڭ ھەقىقەتەن سادىر بولغان-بولمىغانلىقى تالاش-تارتىشلىق بىر مەسىلە بولۇپ قالغان.

گېرمانىيە تاراتقۇلىرى: «خىتاينىڭ ئۇيغۇرلارغا قارشى ئۇرۇشى: ئىنسانلار دىكتاتورنىڭ ئاخبارات قورالىغا ئايلاندۇرۇلماقتا»

يوللانغان ۋاقتى:2019-04-23| سەھىپە: ئۇيغۇر خەۋەرلىرى خەۋەرلەر د ئۇ ق غا ئالاقىدار خەۋەرلەر

خەۋەر مەنبەسى: ئەركىن ئاسىيا

20-ئاپرېل «گېرمانىيە رادىئو مەدەنىيىتى» قانىلىدا «خىتاينىڭ ئۇيغۇرلارغا قارشى ئۇرۇشى: ئىنسانلار دىكتاتورنىڭ ئاخبارات قورالىغا ئايلاندۇرۇلماقتا» ناملىق خەۋەر ئېلان قىلىندى.

مەزكۇر قانالنىڭ بېيجىڭدىكى مۇخبىرى ئاخېل دورلوفنىڭ بايان قىلىشىچە، دىجىتال دىكتاتورلۇق يولىغا ماڭغان خىتايدا بۇنىڭ تۇنجى قۇربانلىرىغا ئايلانغۇچىلار ئۇيغۇرلار بولغان.

جازا لاگېرلىرى مەسىلىسى «ياۋروپادا ئىرقچىلىققا قارشى تۇرۇش» يىغىنىدا ئوتتۇرىغا قويۇلدى

يوللانغان ۋاقتى:2019-04-21| سەھىپە: ئۇيغۇر خەۋەرلىرى خەۋەرلەر د ئۇ ق غا ئالاقىدار خەۋەرلەر يېڭىلىقلار

خەۋەر مەنبەسى: ئەركىن ئاسىيا

فىرانسىيە پايتەختى پارىژدا چاقىرىلغان «ياۋروپادا ئىرقچىلىققا قارشى تۇرۇش» يىغىنىغا دۇنيا ئۇيغۇر قۇرۇلتىيىنىڭ رەھبەرلىرىمۇ قاتناشقان.

17-ئاپرېل باشلانغان، 19-ئاپرېل ئاخىرلىشىدىغان «ياۋروپادا ئىرقچىلىققا قارشى تۇرۇش» يىغىنى فىرانسىيەنىڭ پارىژ شەھىرىدىكى ئىستىراھەت (خولىدەي ئىن) مېھمانخانىسىدا ئۆتكۈزۈلمەكتە. مەزكۇر يىغىننى «ياۋروپادا ئىرقچىلىققا قارشى تۇرۇش ھەرىكىتى تەشكىلاتى» تەشكىللىگەن. يىغىنغا دۇنيانىڭ ھەرقايسى ئەللىرىدە ئىرقچىلىققا قارشى ئاكتىپ پائالىيەت ئېلىپ بېرىۋاتقان 20 دىن ئارتۇق خەلقئارالىق تەشكىلاتلار قاتارىدا د ئۇ ق مۇ تەكلىپ قىلىنغان.