دۇنيا ئۇيغۇر قۇرۇلتىيى «خۇاۋېينىڭ ئۇيغۇرلارنى نازارەت قىلىش ۋە باستۇرۇشتا ئوينىغان رولى» ناملىق سۆھبەت يىغىنى ئۆتكۈزدى

يوللانغان ۋاقتى:2020-05-30| سەھىپە: ئۇيغۇر خەۋەرلىرى خەۋەرلەر د ئۇ ق غا ئالاقىدار خەۋەرلەر

خەۋەر مەنبەسى: ئەركىن ئاسىيا

خەۋەرلەردە ئاشكارىلانغىنىدەك، خىتايدىكى خۇاۋېي شىركىتى خىتاينىڭ دۇنياۋى كېڭەيمىچىلىكىگە خىزمەت قىلىدىغان، تېخنىكا ئوغرىلىقى ۋە جاسۇسلۇققا چېتىشلىقى بار دەپ قارالغان چوڭ شىركەت بولۇپ، ئۆتكەن يىلدىن باشلاپ ئامېرىكا دۆلەت خەۋپسىزلىكىنى كۆزدە تۇتۇپ بۇ شىركەتكە چەكلىمە قويغان ۋە ياۋروپادىكى دۆلەتلەرنى بۇ شىركەتتىن ئاگاھ بولۇشقا چاقىرغانىدى.

ئەنگلىيە بۇ يىل 1-ئايدا ئامېرىكانىڭ ئاگاھلاندۇرۇشىغا قارىماي خۇاۋېينىڭ 5G تور تېخنىكىسىنى داۋاملىق ئىشلىتىدىغانلىقىنى بىلدۈرگەن بولسىمۇ، كورونا ۋاباسىدىن كېيىن بۇ قارارىدىن ۋاز كەچكەن. ئەنگلىيە BBC تورىنىڭ 25-ماي خەۋەر قىلىشىچە، ئەنگلىيە تور بىخەتەرلىكى مەركىزى خۇاۋېينىڭ پەيدىن-پەي چېكىنىپ چىقىش قارارىغا كەلگەنلىكىنى بىلدۈرگەن.

دۇنيا ئۇيغۇر قۇرۇلتىيى مۇشۇ مۇناسىۋەت بىلەن 29-ماي كۈنى خۇاۋېينىڭ خىتاي ئۈچۈن خىزمەت قىلىشتا ئويناۋاتقان رولى، جۈملىدىن ئۇيغۇر ئېلىدىكى كىشىلىك ھوقۇق دەپسەندىچىلىكىگە چېتىشلىق جىنايىتى ھەققىدە تور سۆھبىتى ئۇيۇشتۇرغان. دۇنيا ئۇيغۇر قۇرۇلتىيىنىڭ فېيسبۇك سەھىپىسىدە خەۋەر قىلىشىچە، بۇ سۆھبەتكە دۇنيا ئۇيغۇر قۇرۇلتىيىنىڭ لوندوندا تۇرۇشلۇق پروجېكت دىرېكتورى راھىمە مەخمۇت خانىم، جىنايى ئىشلار، خەلقئارا كىشىلىك ھوقۇق ۋە ئۇيغۇر كىشىلىك ھوقۇق ئادۋوكاتى مايكېل پولاك، خەلقئارا قانۇن، جۈملىدىن ياۋروپالىقلار قانۇنى ئادۋوكاتى، ئىستراتېگىيىلىك سودا ۋە بىخەتەرلىك تەتقىقاتى ئورنىنىڭ باشلىقى دوكتور ئارىس جورجپولۇس قاتارلىق كىشىلەر قاتناشقان.

دولقۇن ئەيسا: «يىغىن ئارقىلىق ئۇيغۇر تىلىنىڭ ئىلىم تىلى ئىكەنلىكى يەنە بىر قېتىم نامايان قىلىندى»

يوللانغان ۋاقتى:2020-05-23| سەھىپە: خەۋەرلەر د ئۇ ق غا ئالاقىدار خەۋەرلەر يېڭىلىقلار

خەۋەر مەنبەسى: ئەركىن ئاسىيا

كورونا ۋىرۇسى پۈتۈن دۇنياغا يامراپ ھەر قايسى دۆلەتلەر ئوتتۇرىسىدىكى مۇناسىۋەتلەرگە تەسىر كۆرسىتىۋاتقان پەيتتە دۇنيا ئۇيغۇر قۇرۇلتىيى «ئۆزگىرىۋاتقان دۇنيا ۋە شەرقىي تۈركىستان» تېمىسىدا ئىلمىي مۇھاكىمە يىغىنى ئۆتكۈزدى. 7 كۈن داۋاملاشقان يىغىندا ھەر قايسى دۆلەتلەردىن 20 مۇتەخەسسىس دوكلات سۇندى ۋە دوكلات ئاخىرىدا يىغىن ئەھلىنىڭ سوئاللىرىغا جاۋاب بەردى. مەزكۇر يىغىندا چەتئەللىك مۇتەخەسسىسلەرمۇ ئۇيغۇر تىلىدا دوكلات بەردى. د ئۇ ق رەئىسى دولقۇن ئەيسا ئەپەندىنىڭ ئېيتىشىچە، تۇنجى قېتىم سىن ئارقىلىق ئۆتكۈزۈلگەن بۇ ئىلمىي مۇھاكىمە يىغىنىنىڭ ئەڭ مۇھىم ئالاھىدىلىكلىرىدىن بىرىنىڭ چەتئەللىك مۇتەخەسسىسلەرنىڭمۇ ئۇيغۇر تىلىدا دوكلات بەرگەنلىكىدۇر. دولقۇن ئەيسا ئەپەندى خىتاي ئانا تىلدىكى مائارىپنى چەكلەۋاتقان، ئۇيغۇر تىلىنى قالاق تىل دەپ كەمسىتىۋاتقان بىر پەيتتە، ئۇيغۇر تىلىنىڭ بىلىم تىلى ئىكەنلىكىنى كۆرسىتىپ بېرىش ئۈچۈن بۇ يىغىننى چاقىرغانلىقىنى، بۇ يىغىن ئارقىلىق ئۇيغۇر تىلىنىڭ ئىلىم تىلى ئىكەنلىكىنىڭ يەنە بىر قېتىم نامايان قىلىنغانلىقىنى تەكىتلىدى.

كۈندە بىر يېرىم سائەتتىن 7 كۈن داۋاملاشقان مۇھاكىمە يىغىنىدا نۇقتىلىق ھالدا خەلقئارا ۋەزىيەت، ئامېرىكا قوشما شتاتلىرى قاتارلىق دېموكراتىيە بىلەن باشقۇرۇلۇۋاتقان دۆلەتلەرنىڭ خىتاي بىلەن بولغان مۇناسىۋەتلىرى ۋە بۇ مۇناسىۋەتلەرنىڭ «شەرقىي تۈركىستان دەۋاسىغا بولغان تەسىرى» قاتارلىق ھەر خىل تېمىلاردا دوكلات بېرىلىپ مۇنازىرە ئېلىپ بېرىلدى. يىغىننى ئۇيۇشتۇرغان د ئۇ ق نىڭ مۇئاۋىن رەئىسى دوكتور ئەركىن ئەكرەم ئەپەندى چەتئەلدە ئېلىپ بېرىۋاتقان كۈرەشلەرنىڭ ۋەتەن ئىچىدىكى كۈرەشنىڭ بىر قىسمى ئىكەنلىكىنى، شۇڭا چەتئەلدە تۇرۇپ دەۋاغا قانداق تۆھپە قوشۇش مۇھىم بىر مېتود مەسىلىسى ئىكەنلىكىنى بىلدۈردى.

ئۇيغۇر داۋاسىدىكى يېڭى قەدەم: «ئۇيغۇر كىشىلىك ھوقۇق سىياسىتى قانۇن لايىھەسى» كېڭەش پالاتاسىدا ماقۇللاندى

يوللانغان ۋاقتى:2020-05-19| سەھىپە: ئۇيغۇر خەۋەرلىرى خەۋەرلەر د ئۇ ق غا ئالاقىدار خەۋەرلەر

خەۋەر مەنبەسى: ئەركىن ئاسىيا

ئامېرىكا كېڭەش پالاتاسى 14-ماي كۈنى بىردەك قارار ئېلىپ «ئۇيغۇر كىشىلىك ھوقۇق سىياسىتى قانۇن لايىھەسى-2020» نى ماقۇللىغاندىن كېيىن مۇھاجىرەتتىكى ئۇيغۇر داۋاسىدا دەسلەپكى قەدەمدە ئۈمىدلىك بىر نەتىجە بارلىققا كەلدى. شۇنىڭدەك ئۇيغۇرلار دۇچ كېلىۋاتقان زۇلۇملارنى خەلقئارادا بىر قۇدرەتلىك ھۆكۈمەتنىڭ رەسمىي ئېتىراپ قىلىپ، بۇنىڭغا قارشى رەسمىي قانۇن چىقىرىش باسقۇچىغا ئۆتكەنلىكىدىن بېشارەت بېرىلدى. چۈنكى بۇ قانۇن لايىھەسى رەسمىي قانۇنغا ئايلانسا ئۇ ھالدا ئۇيغۇرلارنى باستۇرۇشقا ئىشتىراك قىلغان خىتاي ئەمەلدارلىرى تۇنجى بولۇپ رەسمىي بىر شەكىلدە ئامېرىكا قوشما شتاتلىرىنىڭ جازالاش تىزىملىكى بويىچە جازاغا ئۇچرايتتى.

بۇ قېتىم ئاۋازغا قويۇلغان قانۇن لايىھىسى ئىلگىرىكى ئىككى پارچە قانۇن لايىھىسىنى بىرلەشتۈرۈش ۋە قىسمەن جايلىرىنى كېڭەيتىش ئاساسىدا تەييارلانغان بولۇپ، ئۇنىڭ ئۇيغۇرلار دىيارىدىكى زۇلۇم چېكىگە يېتىۋاتقاندا ماقۇللىنىشى مۇھاجىرەتتىكى ئۇيغۇرلارنى بەكمۇ خۇرسەن قىلدى. بولۇپمۇ يىللاردىن بۇيان ئۇيغۇرلار دىيارىدىكى زۇلۇم ۋە باستۇرۇشنى تاشقى دۇنياغا ئاڭلىتىش، بۇ ساھەدە خەلقئارانى چۈشەنچىگە ئىگە قىلىپ، ئۇيغۇرلارغا قارىتا بىرلىككە كەلگەن ھېسداشلىق ۋە ئورتاق قوللاشنى كۆپلەپ قولغا كەلتۈرۈش ئۈچۈن ھارماي-تالماي ئۆز بۇرچىنى ئادا قىلىپ كېلىۋاتقان پائالىيەتچىلەرنىڭ ئازراق بولسىمۇ ھاردۇقىنى چىقاردى. ئەنە شۇ خىل پائالىيەتچىلەرنىڭ بىرى دۇنيا ئۇيغۇر قۇرۇلتىيىنىڭ رەئىسى دولقۇن ئەيسا ئەپەندى بولۇپ، ئۆزىنىڭ بۇ خەۋەرنى ئاڭلىغاندا قانچىلىك سۆيۈنگەنلىكىنى قىزغىنلىق بىلەن سۆزلەپ ئۆتتى. دولقۇن ئەيسانىڭ بىلدۈرۈشىچە، بۇ قېتىمقى قانۇن لايىھىسىنىڭ دەسلەپكى قەدەمدە كېڭەش پالاتاسىدا ماقۇللىنىشىدا مىليونلىغان ئۇيغۇرنىڭ لاگېرلارغا مەھكۇم بولۇشىدەك 21-ئەسىردىكى ئەڭ زور «ئىنسانىيەتكە قارشى جىنايەت قىلمىشى» مۇھىم رول ئوينىغان. شۇنىڭ بىلەن بىرگە ئۇيغۇرلاردىكى «ھەركەتتە بەرىكەت» دېگەن ئاتىلار سۆزىنىڭ ھەقلىقىنى ھەمدە مۇھاجىرەتتىكى ھاياتتا سۈكۈتتىن كۆرە مەيدانغا چۈشۈشنىڭ ئەۋزەل بولىدىغانلىقىنى تولۇق نامايان قىلغان.

د ئۇ ق «ئۆزگىرىۋاتقان دۇنيا ۋە شەرقىي تۈركىستان» تېمىسىدا ئىلمىي مۇھاكىمە يىغىنى ئۆتكۈزمەكچى

يوللانغان ۋاقتى:2020-05-19| سەھىپە: ئۇيغۇر خەۋەرلىرى خەۋەرلەر د ئۇ ق غا ئالاقىدار خەۋەرلەر

خەۋەر مەنبەسى: ئەركىن ئاسىيا

كورونا ۋىرۇسى پۈتۈن دۇنياغا يامراپ يۈز مىڭلىغان كىشىنىڭ جېنىغا زامىن بولۇپلا قالماستىن ھەر قايسى دۆلەتلەرنىڭ ئىقتىسادىغا ئېغىر زىيان سېلىۋاتقان، ھەرقايسى دۆلەتلەر ئوتتۇرىسىدىكى مۇناسىۋەتلەرگىمۇ زور تەسىر كۆرسىتىۋاتقان پەيتتە دۇنيا ئۇيغۇر قۇرۇلتىيى «ئۆزگىرىۋاتقان دۇنيا ۋە شەرقىي تۈركىستان» تېمىسىدا ئىلمىي مۇھاكىمە يىغىنى ئۆتكۈزمەكچى. تۇنجى قېتىم سىن ئارقىلىق ئۆتكۈزۈلىدىغان ئىلمىي مۇھاكىمە يىغىنىدا ئامېرىكا قوشما شتاتلىرى، گېرمانىيە، فىرانسىيە ۋە تۈركىيە قاتارلىق 9 دۆلەتتىن 21 پائالىيەتچى ۋە مۇتەخەسسىس دوكلات بەرمەكچى. كۈندە بىر يېرىم سائەتتىن 7 كۈن داۋاملىشىدىغان مۇھاكىمە يىغىنىدا مۇتەخەسسىسلەر خىتاينىڭ نۆۋەتتىكى ۋەزىيىتى ۋە شەرقىي تۈركىستان، ۋۇخەندىن دۇنياغا يېيىلغان كورونا ۋىرۇسى ۋە ئۇيغۇرلاردا ساغلاملىق مەسىلىسى، ئامېرىكا-خىتاي مۇناسىۋەتلىرىنىڭ تەرەققىياتى ۋە شەرقىي تۈركىستان، ياۋروپا-خىتاي مۇناسىۋەتلىرى ۋە شەرقىي تۈركىستان، ئەنگلىيە، كانادا ۋە ئاۋسترالىيەنىڭ خىتاي بىلەن بولۇۋاتقان مۇناسىۋەتلىرى ۋە شەرقىي تۈركىستان، تۈرك-ئىسلام دۇنياسى ۋە شەرقىي تۈركىستان، شەرقىي تۈركىستان دەۋاسىدا ياشلار ھەرىكىتىنىڭ رولى قاتارلىق بىر تېمىلاردا دوكلات سۇنماقچى.

يەھۇدىيلانىڭ ۋەدىسى: «بىز كۆرگەن كۈن باشقىلارنىڭ بېشىغا كەلگەندە قاراپ تۇرمايمىز»

يوللانغان ۋاقتى:2020-05-09| سەھىپە: ئۇيغۇر خەۋەرلىرى خەۋەرلەر د ئۇ ق غا ئالاقىدار خەۋەرلەر

خەۋەر مەنبەسى: ئەركىن ئاسىيا

ئەنگلىيە پايتەختى لوندوندىكى رېنې كاسسىن يەھۇدىي كومىتېتى «بىرلىك ئىپتارى» نامىدا لوندوندا تۇرۇشلۇق ئۇيغۇر جامائىتى بىلەن بىرلىشىپ، توردا نەق مەيدان ئىپتار پائالىيىتى ئۆتكۈزگەن.

رېنې كاسسىن كومىتېتىنىڭ تۋىتتېر ھېسابىدا بۇ قېتىمقى پائالىيەت ھەققىدە بەرگەن ئۇقتۇرۇشىدا: «4-ماي كۈنى ئۆتكۈزۈلىدىغان ئىپتار پائالىيېتىمىزنىڭ ئاساسىي مەقسىتى زۇلۇمغا ئۇچراۋاتقان ئۇيغۇر مۇسۇلمانلىرىغا ئۈمىد بېرىش ئۈچۈندۇر،» دەپ يېزىلغان.

بۇ قېتىمقى پائالىيەتكە دۇنيا ئۇيغۇر قۇرۇلتىيىنىڭ رەئىس دولقۇن ئەيسا، دۇنيا ئۇيغۇر قۇرۇلتىيى لوندون ئىشخانىسىنىڭ دىرېكتورى رەھىمە مەھمۇت ۋە گۇۋاھلىق بەرگەن ئۇيغۇرلاردىن بولۇپ، 70 دىن ئارتۇق كىشى توردىكى نەق مەيدانغا قاتناشقان.

ئامېرىكا بازارلىرىغا خوتەندىن كەلگەن گۈزەل چاچلار ئەسلى كىملەرنىڭ؟ (1)

يوللانغان ۋاقتى:2020-05-09| سەھىپە: ئۇيغۇر خەۋەرلىرى جازا لاگېرلىرى خەۋەرلەر د ئۇ ق غا ئالاقىدار خەۋەرلەر شەرقىي تۈركىستان خەۋىرى نۆۋەتتە دۇچ كېلىۋاتقان مەسىلىلەر يېڭىلىقلار

خەۋەر مەنبەسى: ئەركىن ئاسىيا

ئامېرىكا تاموژنا ۋە چېگرا باشقۇرۇش ئىدارىسىنىڭ ئېلان قىلغان رەسمىي بۇيرۇقىغا ئاساسەن، ئامېرىكانىڭ ھەر قايسى چېگرا ئېغىزلىرى، خوتەننىڭ لوپ ناھىيەسىدىكى «ھاولىن (خاۋلىن) چاچ قوشۇمچە بۇيۇملىرى چەكلىك شىركىتى» نىڭ تاۋارلىرىنى بىردەك تۇتۇپ قېلىشقا باشلىدى. ئامېرىكانىڭ بۇ چەكلىمىنى ئىجرا قىلىشىغا، «خاۋلىن» مەھسۇلاتلىرىنىڭ مەجبۇرىي ئەمگەككە چېتىلىدىغانلىقى سەۋەب بولغان، ئەمما ئىنساننىڭ چېچىدىن ياسىلىپ، تا خوتەن لوپتىن ئامېرىكا بازىرىغىچە كىرگەن بۇ بۇيۇملارنىڭ خام ئەشيا زەنجىرىنىڭ لاگېرلارغا تۇتۇشۇش ئېھتىماللىقى ئوتتۇرىغا چىقارماقتا. مۇخبىرىمىز گۈلچېھرەنىڭ، بۇ ھەقتىكى ئېنىقلاشلىرىنىڭ بىرىنچى قىسمىغا دىققەت قىلغايسىز.

خىتاي دائىرىلىرىنىڭ مىليونلارچە كىشىنى لاگېرغا سولاش بىلەن تەڭ ئۇلارنىڭ ئارىسىدا ئىپادىسى ياخشى دەپ قارالغانلارنى «كەسىپكە چىقىرىش» دېگەن نامدا، خىتايلار مەبلەغ سالغان زاۋۇت-كارخانىلاردا مەجبۇرىي ۋە ھەقسىز ئەمگەككە سېلىۋاتقانلىقىغا دائىر تەپسىلىي ئۇچۇرلار، يېقىنقى مەزگىللەردە كۆپلەپ ئاشكارىلىنىشقا باشلىدى. لاگېر قورۇسى ئىچىگە ياكى يېقىن جايلاردىكى سانائەت رايونلىرىغا خىتايلار قۇرغان كىيىم-كېچەك، تۇرمۇش بۇيۇملىرى، تازىلىق بۇيۇملىرى، ماشىنا زاپچاشلىرى، يېمەك-ئىچمەك قاتارلىقلارنى پىششىقلاپ ئىشلەيدىغان زاۋۇت-كارخانىلارنىڭ لاگېرلادىكى تۇتقۇنلارنى مەجبۇرىي ۋە ھەقسىز ئەمگەككە سېلىۋاتقانلىقى دەلىللەنمەكتە.

بايراق چىقىرىش مۇراسىمىغا ياغلىق ئارتىپ چىققان بىر ئايال 19 يىللىق كېسىلگەن

يوللانغان ۋاقتى:2020-04-30| سەھىپە: ئۇيغۇر خەۋەرلىرى خالىغانچە تۇتقۇن قىلىش خەۋەرلەر د ئۇ ق غا ئالاقىدار خەۋەرلەر نۆۋەتتە دۇچ كېلىۋاتقان مەسىلىلەر

خەۋەر مەنبەسى: ئەركىن ئاسىيا

لاگېر قۇربانلىرىغا ئائىت ئېلان قىلىنغان بىر پارچە ھۆججەتكە قارىغاندا، ئۇيغۇر ئېلىدىكى بىر ئايال بايراق چىقىرىش مۇراسىمىغا ياغلىق ئارتىپ چىققانلىقى ئۈچۈن 19 يىللىق كېسىلگەن.

«شىنجاڭ قۇربانلىرى ساندىنى» ناملىق تەشكىلات 26-ئاپرېل ئېلان قىلغان ئىككى پارچە ھۆججەتتە كۆرسىتىلىشىچە، تارباغاتاي ۋىلايىتى قوبۇقسار موڭغۇل ئاپتونوم ناھىيەسى مۆتگې يېزىسىنىڭ تۇرغۇنى ئېرلان قابادەن «ئەسەبىيلىكنى ئىشلىتىپ قانۇنغا بۇزغۇنچىلىق قىلىش»، «جېدەل چىقىرىپ قالايمىقانچىلىق تۇغدۇرۇش» جىنايىتى بىلەن جازاغا تارتىلغان ۋە ئوخشاش جىنايەت بىلەن 2019-يىلى 14-ئىيۇن قوبۇقسار ناھىيەلىك خەلق سوتى تەرىپىدىن 19 يىللىق مۇددەتلىك قاماق جازاسىغا ھۆكۈم قىلىنغان.

تەشكىلاتنىڭ تۋىتتېر ھېسابىدا كۆرسىتىشىچە، ئېرلان قابادەنىڭ قازاقىستاندىكى ئۇرۇق تۇغقانلىرى بايراق چىقىرىش مۇراسىمىغا ياغلىق ئارتىپ چىقىش، ئۇنىڭ 19 يىللىق كېسىلىشىگە سەۋەب بولغان ئاتالمىش جىنايەت ئىكەنلىكىنى بىلدۈرگەن.

ئەنگلىيەلىك ئادۋوكات دىرۋېئىل: «مەجبۇرىي ئەمگەككە سېلىش خەلقئارالىق جىنايەت»

يوللانغان ۋاقتى:2020-04-25| سەھىپە: ئۇيغۇر خەۋەرلىرى خەۋەرلەر د ئۇ ق غا ئالاقىدار خەۋەرلەر يېڭىلىقلار

خەۋەر مەنبەسى: ئەركىن ئاسىيا

23-ئاپرېل دۇنيا ئۇيغۇر قۇرۇلتىيى ۋە «يەرشارى قانۇنىي ھەرىكەت بىرلىكى» (Global Legal Action Network) بىرلىشىپ، كۈچلۈك دەلىل ئىسپاتلارنى ئوتتۇرىغا قويۇش ئارقىلىق ئەنگلىيەنىڭ تاموژنا ئورگانلىرىدىن خىتايدا مەجبۇرىي ئەمگەك بىلەن ئىشلەپچىقىرىلغان پاختا مەھسۇلاتلىرىنى ئىمپورت قىلىشنى توختىتىشنى تەلەپ قىلغان. بۇ تەلەپنامە خان جەمەتى تاموژنا ئىدارىسىگە سۇنۇلغان.

دۇنيا ئۇيغۇر قۇرۇلتىيىنىڭ ئەنگلىيەدە تۇرۇشلۇق ۋەكىلى رەھىمە مەھمۇت خانىم بۇ تەلەپنامە ھەققىدە قىسقىچە توختىلىپ: ئەنگلىيە قانۇنى ئارقىلىق مىليونلىغان مەجبۇرىي قۇللۇققا ئىشلىتىۋاتقان ئۇيغۇرلارنى قوغداش ئۈچۈن بۇ تەلەپنامىنى تەييارلىدۇق، دېدى.

بۇ تەلەپنامىدە ئۇيغۇرلارنىڭ Muji، Uniqlo، Ikea ۋە H&M قاتارلىق پاختىنى مەھسۇلات مەنبەسى قىلغان ئىشلەپچىقىرىش شىركەتلىرىدە مەجبۇرىي ئەمگەككە سېلىنىۋاتقانلىقىغا دائىر دەلىل-ئىسپاتلار كۆرسىتىلگەن. تەلەپنامىدە، خىتاينىڭ ئۇيغۇرلارنى مەجبۇرىي ئەمگەككە سېلىش ئارقىلىق ئىشلەپچىقارغان مەھسۇلاتلىرىنى ئىمپورت قىلىش ئەنگلىيەنىڭ «تۈرمىلەردە ياسالغان بۇيۇملارنى ئىمپورت قىلىشنى چەكلەش» نى ئۆز ئىچىگە ئالغان بىر قاتار قانۇنلىرىغا خىلاپ بولۇپ، بۇنى دەرھال توختىتىشى كېرەكلىكى ئوتتۇرىغا قويۇلغان.

دۇنياۋى سورۇنلاردىكى ئۇيغۇرغا ھەمدەملىك ۋە خىتايغا قايتۇرۇلغان جاۋابلار

يوللانغان ۋاقتى:2020-04-25| سەھىپە: ئۇيغۇر خەۋەرلىرى جازا لاگېرلىرى خالىغانچە تۇتقۇن قىلىش خەۋەرلەر د ئۇ ق غا ئالاقىدار خەۋەرلەر شەرقىي تۈركىستان خەۋىرى نۆۋەتتە دۇچ كېلىۋاتقان مەسىلىلەر

خەۋەر مەنبەسى: ئەركىن ئاسىيا

ئۇيغۇر دىيارىدىكى مىسلى كۆرۈلمىگەن زور تۇتقۇندا مىليونلارچە كىشىنىڭ بىر كېچىدىلا مەھبۇسقا ئايلىنىپ قالغانلىقىدەك ئاچچىق رېئاللىق دۇنيا ئاخباراتىغا مەلۇم بولغاندىن كېيىن، بۇنىڭغا مۇناسىۋەتلىك كۆپلىگەن دوكلاتلار ۋە خەۋەر ماقالىلىرى ئوتتۇرىغا چىقتى. ئەمما بۇ ۋاقىتلاردا خىتاي ھۆكۈمىتى بۇ ھەقتىكى بارلىق ئەيىبلەشلەرنى ئىزچىل ئىنكار قىلىپ، ئۆزلىرىنىڭ ھېچقاچان لاگېر قۇرمىغانلىقىنى، ئۇيغۇرلارنىڭمۇ لاگېرلارغا قامالمىغانلىقىنى تەكىتلەشكە باشلىدى.

ھالبۇكى، خەلقئارا جامائەت خىتاينىڭ ئىنكار قىلىشى بىلەنلا توختاپ قالمىدى. بولۇپمۇ بىر قىسىم خەلقئارالىق ئۇچرىشىشلاردا بۇ مەسىلىنىڭ تەكىتلىنىشى دەسلەپكى ۋاسىتىلىك سۆزلىشىشتىن تەدرىجىي ھالدا ئۇدۇل ھەمدە بىۋاسىتە سوئال قويۇش باسقۇچىغا كۆتۈرۈلدى. كىشىلىك ھوقۇقنى كۆزىتىش تەشكىلاتى، خەلقئارا كەچۈرۈم تەشكىلاتى، ئەركىنلىك سارىيى قاتارلىق ئورۇنلار تۈرلۈك دوكلاتلارنى چىقىرىپ، ئۇيغۇرلارنىڭ باستۇرۇلۇشىدىكى تەپسىلاتلارنى ئاشكارىلىدى. شۇنىڭدەك خەلقئارا مەتبۇئاتلارغا بۇ ھەقتە كۆپلەپ ئىسپاتلىق گۇۋاھلىق بەردى. بولۇپمۇ 2019-يىلى جەنۋە شەھىرىدە ئېچىلغان ب د ت يىغىنىدا خىتاي ھۆكۈمىتىنىڭ ۋەكىللىرىدىن ئۇيغۇر ئاپتونوم رايونىنىڭ مۇئاۋىن رەئىسى ئەركىن تۇنىياز ئالاھىدە سۆز قىلىپ، بۇ ھەقتىكى خەلقئارانىڭ سوئاللىرىغا جاۋاب تەرىقىسىدە خىتاي ھۆكۈمىتىنىڭ مەيدانىنى شەرھلىدى. ئۇ سۆزىدە «تەربىيەلەش مەركەزلىرى» نامىدىكى جايلارنىڭ قانداقتۇر لاگېر ئەمەس، ئەكسىچە كەسپىي ماھارەت ئۆگىتىلىدىغان مەكتەپلەر ئىكەنلىكىنى، ئۇلارنىڭ ئەسەبىيلىك ئىدىيەسى بىلەن دەسلەپكى قەدەمدە «يۇقۇملىنىپ قالغان بىمارلار» نى داۋالاپ ساقايتىشنى مەقسەت قىلغان مۇئەسسەلەر ئىكەنلىكىنى تەكىتلىدى.

«خىتاي ساقچى: «ئۇيغۇرلارغا كىشىلىك ھوقۇق يوق»

يوللانغان ۋاقتى:2020-04-12| سەھىپە: ئۇيغۇر خەۋەرلىرى خەۋەرلەر د ئۇ ق غا ئالاقىدار خەۋەرلەر شەرقىي تۈركىستان خەۋىرى يېڭىلىقلار

خەۋەر مەنبەسى: ئەركىن ئاسىيا

«زىمىستان» تورىنىڭ خەۋىرىگە ئاساسلانغاندا، ئامېرىكانىڭ داڭلىق تېلېۋىزىيە ئىستانسىسى PBS نىڭ «ئالدىنقى سەپ» پروگراممىسىدا ئەنگلىيەلىك داڭلىق رېژىسسور ۋە فىلىم ئىشلىگۈچى روبىن بارنۋېلنىڭ «خىتايدىكى يوشۇرۇن تەكشۈرۈش» ناملىق ھۆججەتلىك فىلىمى قويۇلغان.

ئالدىنقى سەپ» پروگراممىسىنىڭ تور بېتىدە بۇ ھۆججەتلىك فىلىم ھەققىدە: «خىتاينىڭ مەخپىي رايونى ھەققىدىكى مەخپىي دوكلات» دېگەن قوشۇمچە ماۋزۇمۇ ئەسكەرتىلگەن.

بىز مەزكۇر ھۆججەتلىك فىلىم ھەققىدە مەلۇمات ئېلىش ئۈچۈن PBS نىڭ «ئالدىنقى سەپ» پروگراممىسى ئىشخانىسى بىلەن ئالاقىلەشتۇق. پروگراممىنىڭ تەشۋىقات ئىشلىرى دىرېكتورى ئەننى خاستىد بىزنى بۇ ھۆججەتلىك فىلىمنىڭ ئەسلى نۇسخىسى بىلەن تەمىنلىدى.