د ئۇ ق ۋەكىللىرى مالايشىيادا بىر ئىش بېجىرىش ئورنى تەسىس قىلغان

يوللانغان ۋاقتى:2019-01-25| سەھىپە: خەۋەرلەر د ئۇ ق غا ئالاقىدار خەۋەرلەر يېڭىلىقلار پائالىيەتلەر

خەۋەر مەنبەسى: ئەركىن ئاسىيا

دۇنيا ئۇيغۇر قۇرۇلتىيى ئىجرائىيە كومىتېتى مۇدىرى ئۆمەر قانات، قۇرۇلتاي دىنىي ئىشلار كومىتېتى مۇدىرى تۇرغۇنجان ئالاۋۇدۇن ۋە قۇرۇلتاي خىتاي ئىشلىرى كومىتېتى مۇدىرى ئىلشات ھەسەن ئەپەندىلەردىن تەشكىل تاپقان ۋەكىللەرنىڭ مالايشىيا ۋە ھىندونېزىيەلەردە ئېلىپ بارغان 5 كۈنلۈك زىيارەت پائالىيەتلىرى 19-يانۋار ئاخىرلاشتى. زىيارەت جەريانىدا ئۇلار ئىككى دۆلەتنىڭ مۇھىم دۆلەت ئەربابلىرى ئاساسلىق ئاممىۋى ھەمدە چوڭ دىنىي تەشكىلات رەھبەرلىرى بىلەن مۇھىم ئۇچرىشىشلارنى ئېلىپ بارغان. ۋاشىنگتونغا قايتىپ كېلىپ زىيارىتىمىزنى قوبۇل قىلغان ئىلشات ھەسەن ئەپەندى: «دۇنيا ئۇيغۇر قۇرۇلتىيىنىڭ مالايشىيانىڭ كۇئالا لومپۇر شەھىرىدە بىر ئىشخانا تەسىس قىلىنغانلىقى ۋە مالايشىيا پارلامېنتىدا بىر ئۇيغۇر دوستلۇق گۇرۇپپىسى قۇرۇش پىلانى ھەققىدىكى مۇزاكىرىلەر زىيارىتىمىزنىڭ ئەڭ نەتىجىلىك تەرەپلىرى بولدى» دەيدۇ.

تەپسىلاتنى مۇخبىرىمىز گۈلچېھرەنىڭ ئىلشات ھەسەن ئەپەندى بىلەن ئۆتكۈزگەن سۆھبىتىدىن ئاڭلايسىلەر.

https://www.rfa.org/uyghur/xewerler/xelqara-xewer/DUQ-Malayshiyada-01222019235507.html

د ئۇ ق ۋەكىللىرى ھىندونېزىيەدە دۆلەت ئەربابلىرى ۋە جەمئىيەت رەھبەرلىرى بىلەن ئۇچراشتى

يوللانغان ۋاقتى:2019-01-19| سەھىپە: ئۇيغۇر خەۋەرلىرى خەۋەرلەر د ئۇ ق غا ئالاقىدار خەۋەرلەر

خەۋەر مەنبەسى: ئەركىن ئاسىيا

14-يانۋاردىن باشلاپ شەرقىي جەنۇبىي ئاسىيادىكى مالايشىيادا زىيارەتتە بولۇۋاتقان دۇنيا ئۇيغۇر قۇرۇلتىيى ۋەكىللىرى 17-18-يانۋار كۈنلىرى ھىندونېزىيەدە زىيارەتتە بولۇپ مۇھىم ئۇچرىشىشلارنى ئۆتكۈزگەن. 18-يانۋار كۈنى ھىندونېزىيەدىن زىيارىتىمىزنى قوبۇل قىلغان دۇنيا ئۇيغۇر قۇرۇلتىيى ئىجرائىيە كومىتېتى مۇدىرى ئۆمەر قانات، قۇرۇلتاي دىنىي ئىشلار كومىتېتى مۇدىرى تۇرغۇنجان ئالاۋۇدۇن ۋە قۇرۇلتاي خىتاي ئىشلىرى كومىتېتى مۇدىرى ئىلشات ھەسەن ئەپەندىلەر مالايشىيادىكى مۇھىم ئۇچرىشىشلاردىن كېيىن، ھىندونېزىيەگە يېتىپ كېلىپ، ھىندونېزىيەدىكى بىر قىسىم مۇھىم دۆلەت ئەربابلىرى ۋە ھىندونېزىيەدىكى ئەڭ چوڭ دىنىي تەشكىلات رەھبەرلىرى، كىشىلىك ھوقۇق تەشكىلاتلىرى ۋەكىللىرى بىلەن مۇھىم ئۇچرىشىشلاردا بولغانلىقىنى بىلدۈردى.

تەپسىلاتنى تۆۋەندىكى ئۇلىنىشتىن ئاڭلاڭ.

https://www.rfa.org/uyghur/xewerler/xelqara-xewer/DUQ-Hendinoziyede-01182019233902.html

د ئۇ ق «ئۇيغۇرلۇق بەدىلى» نىڭ 4 قىتئەدىكى مەسئۇللىرىنى ئېلان قىلدى

يوللانغان ۋاقتى:2019-01-19| سەھىپە: خەۋەرلەر د ئۇ ق غا ئالاقىدار خەۋەرلەر يېڭىلىقلار

خەۋەر مەنبەسى: ئەركىن ئاسىيا

دۇنيا ئۇيغۇر قۇرۇلتىيى «ئۇيغۇرلۇق بەدىلى» گە 16 دۆلەتتىن 33 نەپەر ئۇيغۇرنى مەسئۇل قىلىپ بەلگىلىدى.

د ئۇ ق نىڭ بەرگەن مەلۇماتلىرىغا ئاساسلانغاندا، قۇرۇلتاي فوندى «ئۇيغۇرلۇق بەدىلى» ئۈچۈن تۇنجى قەدەمدە تۆت قىتئەدىكى 16 دۆلەتتىن 33 نەپەر ئۇيغۇر سىياسىي پائالىيەتچىلىرىنى تاللاپ، شۇ دۆلەتلەرگە مەسئۇل قىلىپ بەلگىلىگەن. د ئۇ ق بۈگۈن ئۇلارنىڭ تىزىملىكىنى قۇرۇلتاي ئاخبارات ۋاسىتىلىرىدە ئاشكارا ئېلان قىلىپ، بۇندىن كېيىنكى «ئۇيغۇرلۇق بەدىلى» يىغىش ئىشلىرىغا ئۇلارنىڭ د ئۇ ق غا ۋاكالىتەن مەسئۇل بولىدىغانلىقىنى جاكارلىغان.

مەلۇم بولۇشىچە، د ئۇ ق «ئۇيغۇرلۇق بەدىلى» تۈزۈمىنى 2018-يىلى 4-ئايدا بېلگىيەدە چاقىرىلغان 2-نۆۋەتلىك ئىجرائىيە كومىتېتى يىغىنىدا قاراردىن ئۆتكۈزگەن ھەم شۇ يىلى 5-ئايدىن باشلاپ ئىجرا قىلىشقا باشلىغان. بۇ تۈزۈم يولغا قويۇلغاندىن كېيىن، ئاسىيا، شىمالىي ئامېرىكا، ئوكيانىيە ۋە ياۋروپادىن ئىبارەت تۆت قىتئەدە ياشاۋاتقان كۆپلىگەن ئۇيغۇرلارنىڭ قىزغىن قوللىشىغا ئېرىشكەن.

دۇنيا ئۇيغۇر قۇرۇلتىيى ۋەكىللىرى مالايسىيانىڭ بىر قىسىم رەھبەرلىرى بىلەن ئۇچراشتى

يوللانغان ۋاقتى:2019-01-16| سەھىپە: ئۇيغۇر خەۋەرلىرى خەۋەرلەر د ئۇ ق غا ئالاقىدار خەۋەرلەر يېڭىلىقلار

خەۋەر مەنبەسى: ئەركىن ئاسىيا

د ئۇ ق نىڭ تولۇق ھاۋالىسى بىلەن تەشكىللەنگەن ۋەكىللەر ئۆمىكى مالايسىيادىكى زىيارىتىنىڭ ئىككىنچى كۈنىدىمۇ مۇھىم ئۇچرىشىشلاردا بولدى. 2019-يىلى 15-يانۋار.

كۆزەتكۈچىلەرنىڭ قارىشىچە، خىتاي ھۆكۈمىتىنىڭ ئۇيغۇرلارغا سېلىۋاتقان زۇلۇمىنىڭ ئېشىشى ۋە ئۇيغۇر ئېلىدە زور ساندىكى كىشىنى لاگېرلارغا قامىشى بىر قىسىم دۆلەتلەرنىڭ ئۇيغۇرلارغا قاراتقان پوزىتسىيەسىدە مەلۇم ئۆزگىرىش ياسىشىغا تۈرتكە بولغان ئىدى. مالايسىيا ئەنە شۇ دۆلەتلەرنىڭ بىرى. يېقىندا «قانۇنسىز چېگرادىن كىرىش» جىنايىتى بىلەن مالايسىيادا تۇتۇپ تۇرۇلۇۋاتقان 11 نەپەر ئۇيغۇرنى خىتاينىڭ بېسىمىغا قارىماي قايتۇرۇشنى رەت قىلىپ ئۇيغۇرلارنىڭ قاتتىق ئالقىشىغا ئېرىشكەن مالايسىيا دۆلىتى يەنە خىتاي ھۆكۈمىتىنىڭ ئۇيغۇرلارغا قاراتقان سىياسەتلىرىنى تەنقىدلەۋاتقان يېگانە مۇسۇلمان دۆلەتلىرىنىڭ بىرىدۇر.

د ئۇ ق رەھبەرلىرى مالايشىيا ھۆكۈمەت خادىملىرى بىلەن ئۇيغۇرلار مەسىلىسى ھەققىدە سۆھبەتلەشتى

يوللانغان ۋاقتى:2019-01-16| سەھىپە: ئۇيغۇر خەۋەرلىرى خەۋەرلەر د ئۇ ق غا ئالاقىدار خەۋەرلەر

خەۋەر مەنبەسى: ئەركىن ئاسىيا

دۇق ۋەكىللىرى مالايشىيانىڭ دىنىي ئىشلار مىنىستىرى بىلەن بىرگە. 2019-يىلى 14-يانۋار. مالايشىيا.

دىنىي ۋە پەننىي تېمىلار بويىچە ئىلىم تەھسىل قىلىدىغان ئۇيغۇر مۇھاجىرلىرىغا، شۇنىڭدەك شەرقىي-جەنۇبىي ئاسىيا ئارقىلىق تۈركىيەگە بېرىشنى ئىستىگەن ئۇيغۇر قاچقۇنلىرىغا ئوخشاشلا قۇچاق ئاچقان مالايشىيا ئۇيغۇرلار دۇچ كېلىۋاتقان زۇلۇم تاشقى دۇنياغا مەلۇم بولغاندىن كېيىن ئەڭ دەسلەپ بۇ ھەقتە نارازىلىق ئىنكاسى بىلدۈرگەن دۆلەتلەرنىڭ بىرى. بولۇپمۇ 2018-يىلى ئۆكتەبىردە تايلاند تۈرمىسىدىن قېچىپ چىققان 11 ئۇيغۇر قاچقۇننى مالايشىيا ھۆكۈمىتى خىتاينىڭ ئۆزلىرىگە قايتۇرۇپ بېرىش ھەققىدىكى كۈچلۈك تەلىپىگە قارىماستىن تۈركىيەگە يولغا سېلىپ قويغاندىن كېيىن مالايشىيانىڭ بۇ ھەرىكىتى كەڭ ئۇيغۇر جامائىتىنىڭ قىزغىن ئالقىشىغا ئېرىشكەن ئىدى. شۇنىڭ بىلەن بىر ۋاقىتتا ئۆتكەن بىرنەچچە ئايدىن بۇيان مۇسۇلمان دۆلەتلىرى ۋە ئىسلام دۇنياسى خىتاي ھۆكۈمىتىنىڭ ئۇيغۇرلارنى باستۇرۇشى ھەققىدە سۆز قىلىشتىن داۋاملىق ئۆزلىرىنى ئېلىپ قېچىۋاتقاندا مالايشىيا ھۆكۈمىتىنىڭ بۇنىڭغا بولغان نارازىلىق چۇقانلىرى ئۈزۈلۈپ باقمىدى.

«ياۋروپا شەرقىي تۈركىستان بىرلىكى» نىڭ سايلىمى ئۆتكۈزۈلدى

يوللانغان ۋاقتى:2019-01-16| سەھىپە: ئۇيغۇر خەۋەرلىرى خەۋەرلەر د ئۇ ق غا ئالاقىدار خەۋەرلەر

خەۋەر مەنبەسى: ئەركىن ئاسىيا

13-يانۋار كۈنى مەركىزى گېرمانىيەنىڭ ميۇنخېن شەھىرىدىكى «ياۋروپا شەرقىي تۈركىستان بىرلىكى» نىڭ 21-نۆۋەتلىك سايلىمى ئۆتكۈزۈلدى. سايلامغا تەشكىلات رەھبەرلىرى، مەزكۇر تەشكىلاتقا ئەزا بولغان ميۇنخېن شەھىرىدە ياشاۋاتقان بىر بۆلۈك ئۇيغۇر جامائىتى ۋە د ئۇ ق نىڭ رەھبەرلىرى قاتناشتى.

مەلۇم بولۇشىچە، «ياۋروپا شەرقىي تۈركىستان بىرلىكى» د ئۇ ق نىڭ سابىق رەئىسى ئەركىن ئالىپتېكىن باشچىلىقىدا 1990-يىلى ميۇنخېندا قۇرۇلغان بولۇپ، بۇ تەشكىلات ئەينى زامانلاردىكى «دۇنيا ئۇيغۇر ياشلىرى قۇرۇلتىيى»، «شەرقىي تۈركىستان (ئۇيغۇرىستان) مىللىي قۇرۇلتىيى» ھەمدە بۈگۈنكى د ئۇ ق نىڭ قۇرۇلۇشىدا ساھىپخانلىق ۋەزىپىسىنى ئۆتىگەن. بۇ تەشكىلات ھەر 2 يىلدا بىر قېتىم سايلام ئۆتكۈزۈش قائىدىسىگە بىنائەن بۇ قېتىم 21-نۆۋەتلىك سايلىمىنى ئېلىپ بارغان. 

قازاقىستان ئۇيغۇرلىرى: «بىز دۇنيا جامائەتچىلىكىنىڭ قوللىشىغا موھتاج»

يوللانغان ۋاقتى:2019-01-16| سەھىپە: ئۇيغۇر خەۋەرلىرى خەۋەرلەر د ئۇ ق غا ئالاقىدار خەۋەرلەر

خەۋەر مەنبەسى: ئەركىن ئاسىيا

مەلۇمكى، ئۆتكەن يىلنىڭ ئاخىرلىرىدا بىرلەشكەن دۆلەتلەر تەشكىلاتىدا خىتاينىڭ كىشىلىك ھوقۇق ۋەزىيىتىگە قاراپ چىقىش يىغىنىنىڭ ئۆتۈشى ھەم دۇنيا ئۇيغۇر قۇرۇلتىيىنىڭ ياۋروپادىكى پائالىيەتلىرى ئۇيغۇر مىللىي ھەرىكىتىگە يېڭى روھ بېغىشلىغان ئىدى. بۇنىڭدىن تاشقىرى، دۇنيا جامائەتچىلىكىنىڭ ئۇيغۇر ئېلىدىكى ۋەزىيەتكە بولغان ئىنكاسلىرىمۇ ئوتتۇرىغا چىقىشقا باشلىدى. يېقىندىن بۇيان خىتاينىڭ ئۇيغۇر ئېلىدىكى سىياسىتىگە قارشى ھىندونېزىيە، تۈركىيە، بانگلادېش قاتارلىق مەملىكەتلەردە ئېلىپ بېرىلغان ئاممىۋى نامايىشلار بىلەن بىر قاتاردا قىرغىزىستان، رۇسىيەدە ئۆتكەن نارازىلىق ھەرىكەتلىرى قازاقىستاندىكى ئۇيغۇرلارنىمۇ قاتتىق تەۋرەتكەن ئىدى. بۇ ھەقتە بولۇپمۇ ئىجتىمائىي تورلاردا ئۇچۇر ۋە ئىنكاسلار ئۈزلۈكسىز بېرىلىپ تۇرماقتا.

مەلۇم بولۇشىچە، يېقىندا دۇنيا ئۇيغۇر قۇرۇلتىيى رەئىسى دولقۇن ئەيسا ئوتتۇرا ئاسىيا ئۇيغۇر ياشلىرىغا مۇراجىئەت ئېلان قىلغان بولۇپ، بۇ مۇراجىئەت قازاقىستاندىكى ئىجتىمائىي تورلاردا تېز ئارىدا تارقالغان. دولقۇن ئەيسا بۇ مۇراجىئىتىدە ئۇيغۇرلار ئېغىر زۇلۇمغا دۇچ كەلگەن بىر ۋاقىتتا ئۇيغۇر ياشلىرىنىڭ ئويغىنىش لازىملىقىنى تەكىتلىگەن، بولۇپمۇ ئۇيغۇرلار زىچ ئولتۇراقلاشقان ئوتتۇرا ئاسىيادىكى ئۇيغۇر ياشلىرىنى قازاق، قىرغىز، ئۆزبېككە ئوخشاش مىللەتلەر بىلەن بىر قاتاردا جازا لاگېرلىرىغا قارشى كۈرەشتە بىرلىشىشكە چاقىرغان. ئۇ ئۇيغۇر ياشلىرىنىڭ سۈكۈت قىلماي، بەلكى ئاكتىپ ھالدا خىتاينىڭ ئۇيغۇر ئېلىدىكى زۇلۇمىغا قارشى نارازىلىق بىلدۈرۈشىنى ئۈمىد قىلغان.