يوللانغان ۋاقتى:2012-04-27| سەھىپە: د ئۇ ق غا ئالاقىدار خەۋەرلەر پائالىيەتلەر
ر ف ئا خەۋىرى
2012-يىلى 4-ئاينىڭ 27-كۈنى
4 – ئاينىڭ 24 – كۈنى بىلگىيىدىكى لىيۇۋىن ئۇنىۋېرىسىتېتى تۈرك ئوقۇغۇچىلار جەمىيىتىنىڭ ئۇيۇشتۇرۇشى بىلەن لىيۇن ئۇنىۋېرىسىىتېتنىڭ ئىجتىماى ۋە سىياسى فاكولتېتىنىڭ يىغىن زالىدا «تارىختىن بۈگۈڭىچە شەرقىي تۈركسىتان مەسىلىسى» دېگەن تېمىدا يىغىن ئۆتكۈزۈلدى.
بۇ يىغىنغا ئەنقەرە ئۇنىۋېرىىسىتېتى تىل ۋە تارىخ – جۇغراپىيە فاكولتېىتىنىڭ ئوقۇتقۇچىسى دوكتۇر ئەركىن ئەمەت تەكلىپ بىلەن قاتناشتى ۋە تارىختىن بۈگۈڭىچە شەرقىي تۈركسىتان مەسىلىسى دېگەن تېمىدا سۆز قىلدى. بۇ يىغىنغا بىلگىيىدە ياشايدىغان تۈركلەردىن 120 دىن ئارتۇق كىشى قاتناشتى. يىغىنغا يەنە ئاممىۋىي تەشكىلات مەسۇللىرى، ئاخباراتچىلار، بىلگىيە ۋە گوللاندىيىدە ياشايدىغان ئۇيغۇرلارمۇ قاتناشتى.
دوكتۇر ئەركىن ئەمەت سۆز قىلىپ، ئالدى بىلەن ئۇيغۇرلارنىڭ قىسقىچە تارىخىنى ئاڭلاتتى. دوكتۇر ئەركىن ئەمەت سۆزىدە، 19 – ئەسىرنىڭ ئاخىرىدا رۇس بىلەن خىتايلار تۈركىستاننى ئىككىگە بۆلۈۋەتكەنلىكىنى. شەرقىي تۈركسىتاننىڭ نامىنى شىنجاڭ دېگەن ئىسىمغا ئۆزگەرتكەنلىكىنى، 1933 – يىلى قەشقەردە 1944 – يىلى غۇلجىدە شەرقىي تۈركسىتان ئىسلام جۇمھۇرىيىتى قۇرۇلغانلىقىنى، 1949 – يىلى خىتاي كوممۇنىست ھاكىمىيىتى شەرقىي تۈركىستاننى قايتىدىن ئىشغال قىلىۋالغانلىقىنى، 1955 – يىلى شىنجاڭ ئۇيغۇر ئاپتونوم رايونى نامىدا ئاپتونومىيە ھوقۇقى بېرىلگەنلىكىنى، ئەمما بۇ پەقەت قەغەز ئۈستىدىكى ئاتالمىش ئاپتونومىيە ھوقۇقى بولۇپ، ھەقىقى تۈردە ئىجرا قىلىنمىغانلىقىنى، شۇنىڭدىن بۇيان خىتايلارنىڭ شەرقىي تۈركسىتان خەلقىگە ھەر تۈرلۈك ئاسسىملىياتسىيە قىلىش سىياستى يۈرگۈزۈپ كېلىۋاتقانلىقىنى، خۇسۇسەن، دىن، تىل ۋە مەدەنىيەت جەھەتلەردە ئېغىر دەرىجىدە ئاسسىملىياتسىيە قىلىش سىياسىتى يۈرگۈزۈپ كېلىۋاتقانلىقىنى، دەسلەپكى يىللاردا بۇ ھەقسىزلىقلار شەرقىي تۈركىستان ئاممىۋىي تەشكىلاتلارنىڭ تىرىشچانلىقى بىلەن دۇنياغا ئاڭلىتىلىپ كېلىۋاتقان بولسىمۇ، دۇنيا كۈنتەرتىپىگە كەلمىگەنلىكىنى، خەلقارالىق تەشكىلاتلىرىمۇ كۆڭۈل بۆلمىگەنلىكىنى بىلدۈردى.
تەپسىلاتى...