خەۋەر مەنبەسى: ئەركىن ئاسىيا
ئۇيغۇرلار دۇچ كېلىۋاتقان سىياسىي باستۇرۇشنىڭ خەلقئاراغا كۆپلەپ مەلۇم بولۇشىغا ئەگىشىپ، ئۇيغۇرشۇناسلىق بىلەن شۇغۇللىنىپ كېلىۋاتقان چەتئەللىك مۇتەخەسسىسلەرنىڭ بەزىلىرى خىتاي ھۆكۈمىتىنى «رەنجىتىپ قويۇش» تىن ياكى ئۆزلىرىنىڭ كەلگۈسىدە داۋاملىق خىتايغا بېرىپ تەتقىقات بىلەن شۇغۇللىنىشىغا زۆرۈر بولغان ۋىزا ئىشلىرىنىڭ توسقۇنلۇققا ئۇچرىشىدىن ئەنسىرەپ ئېھتىياتچانلىق بىلەن ئىش كۆرۈشكە يۈز تۇتتى.
تەپسىلاتى...خەۋەر مەنبەسى: ئەركىن ئاسىيا
خىتاينىڭ يىغىۋېلىش لاگېرلىرى توغرىلىق تەشۋىقاتىدىكى ساختىپەزلىكلەر ھەر كۈنى دېگۈدەك كۈچلۈك پاكىتلار بىلەن ئاشكارىلانماقتا.
بۈگۈنكى ئېنىقلاشلىرىمىز داۋامىدا خىتاي ئاخباراتى قاراقاشتىكى لاگېردا «كەسىپ ئۆگىنىۋاتقانلىقى» نى، يەنى توردىن مال سېتىۋېلىشنى ئۆگىنىۋاتقانلىقىنى خەۋەر قىلغان 30 چە ئاتالمىش ئوقۇغۇچىلاردىن بىرىنىڭ شىئەن پەن-تېخنىكا ئۇنىۋېرسىتېتىنى پۈتتۈرگەن، خىتايچە ۋە ئىنگلىزچىنى پۇختا بىلگەن قۇرۇلۇش ئىنژېنېرى رەجەپنىياز ھەبىبۇللا ئىكەنلىكى ئاشكارىلاندى.
تەپسىلاتى...خەۋەر مەنبەسى: ئەركىن ئاسىيا
خىتاينىڭ ئۇيغۇرلار توغرىسىدا ئېلان قىلغان «ئاق تاشلىق كىتابى» تۈرلۈك رەددىيەلەرگە دۇچ كەلمەكتە.
22-ئىيۇل كۈنى خىتاي ئېلان قىلغان ئۇيغۇرلار توغرىسىدىكى «ئاق تاشلىق كىتاب» غەرب مەتبۇئاتلىرىدا تۈرلۈك ئىنكاسلارنى قوزغىماقتا. دۇنيا ئۇيغۇر قۇرۇلتىيىنىڭ باياناتچىسى دىلشات رىشىت شۇ كۈنى «مەركىزى ئاگېنتلىق» نىڭ زىيارىتىنى قوبۇل قىلغاندا خىتاينى «تارىخنى بۇرمىلاش، ئاق-قارىنى ئارىلاشتۇرۇۋېتىش» بىلەن ئەيىبلىگەن ئىدى. بۈگۈن د ئۇ ق رەھبەرلىرىدىن دولقۇن ئەيسا، ئەركىن ئەكرەم ۋە پەرھات مۇھەممىدى ئەپەندىلەر زىيارىتىمىزنى قوبۇل قىلىپ، خىتاينىڭ «ئاق تاشلىق كىتابى» غا قارىتا رەددىيەلىرىنى بايان قىلىپ ئۆتتى.
تەپسىلاتى...خەۋەر مەنبەسى: ئەركىن ئاسىيا
خىتاي ھۆكۈمىتىنىڭ ئۇيغۇر دىيارىدىكى سىياسىي باستۇرۇش ھەرىكىتى ھەرقايسى ئاخبارات ۋاسىتىلىرىدىن كەڭ يەر ئېلىۋاتقاندا جاي-جايلاردىكى ئاۋام خەلقنى ئۇيغۇرلارنىڭ ھازىرقى ئەھۋالىدىن خەۋەردار قىلىش مەقسىتىدە تۈرلۈك پائالىيەتلەر ئوتتۇرىغا چىقىشقا باشلىدى. فىلادىلفىيە شەھىرىدىكى يەھۇدىي ياشلىرىدىن مەت تاكېر ئۇيۇشتۇرغان «ئاق-كۆك 19 ھەرىكىتى» ئەنە شۇلارنىڭ بىرىدۇر.
مەت تاكېرنىڭ بىلدۈرۈشىچە، بۇ بىر دۇنياۋى كۆلەملىك ھەرىكەت بولۇپ، ئۇنىڭدا ھەر ساھەدىكى ئاددىي شەھەر خەلقىنى ئۇيغۇرلارنىڭ ئەھۋالىدىن خەۋەردار قىلىش نىشان قىلىنغان ئىكەن. ئۇ رادىيومىزنىڭ زىيارىتىنى قوبۇل قىلغاندا ئۇيغۇرلار دۇچ كېلىۋاتقان پاجىئەلەر ئالدىدا بۇنى ئاڭلىغان ھەممىلا كىشىنىڭ ئۇيغۇر بولۇشى لازىملىقىنى تەكىتلەپ ئۆتتى.
تەپسىلاتى...خەۋەر مەنبەسى: ئەركىن ئاسىيا
ئۆتكەندە BBC نىڭ يىغىۋېلىش لاگېرلىرى ھەققىدىكى مەخسۇس خەۋىرىدە خىتاي دائىرىلىرى BBC مۇخبىرىغا «ئىشسىزلار» دەپ تونۇشتۇرغان ئاتالمىش ئوقۇغۇچىلارنىڭ ئەمەلىيەتتە كۆپىنچىسىنىڭ قەشقەردىكى لاگېرلارغا ئەكېتىلگەن دۆلەت خىزمەتچىلىرى ئىكەنلىكى ئىلگىرى سۈرۈلمەكتە. يېقىندا قەشقەر ۋەزىيىتىدىن خەۋەردار كىشىلەردىن بىرى مەزكۇر خەۋەردە كۆرسىتىلگەن تۇتقۇنلاردىن بىرىنىڭ قەشقەر ۋىلايەتلىك مەدەنىيەت يادىكارلىقلىرى ئىدارىسىنىڭ تەجرىبىلىك تونۇشتۇرغۇچىسى ئەكبەر ئەبەيدۇللا ئىكەنلىكىنى مەلۇم قىلدى. تېلېفونىمىزنى قوبۇل قىلغان قەشقەردىكى ئالاقىدار خادىملار مەزكۇر ئىدارە خادىمى ئەكبەر ئەبەيدۇللانىڭ تۇتقۇندا ئىكەنلىكىنى دەلىللىدى.
تەپسىلاتى...خەۋەر مەنبەسى: ئەركىن ئاسىيا
دۇنيا ئۇيغۇر قۇرۇلتىيىنىڭ رەھبەرلىرى ئەنگىلىيەدىكى «لوندون ئىسلام مەدەنىيەت مەركىزى» دە جازا لاگېرلىرى توغرىسىدا دوكلات تەقدىم قىلدى.
21-ئىيۇل ئەنگلىيە پايتەختى لوندوندىكى «لوندون ئىسلام مەدەنىيەت مەركىزى» دە «ئۇيغۇر مۇسۇلمانلىرى دۇچ كەلگەن مەدەنىيەت قىرغىنچىلىقى-خەلقئارا ئىنكاسلار ۋە ئەخلاقىي مەجبۇرىيەت» ناملىق يىغىن چاقىرىلغان. يىغىندا د ئۇ ق رەئىسى دولقۇن ئەيسا، رەئىس ۋەكىلى تۇرغۇنجان ئالاۋۇدۇن قاتارلىقلار دوكلات تەقدىم قىلىپ، ئۇيغۇر دىيارىنىڭ نۆۋەتتىكى ئېغىر ۋەزىيىتىنى ئاڭلاتقان.
تەپسىلاتى...خەۋەر مەنبەسى: ئەركىن ئاسىيا
ئامېرىكا دۆلەتلىك ئاممىۋى رادىيوسى 19-ئىيۇل كۈنى ئۇيغۇرلارغا مۇناسىۋەتلىك بىر رادىيو پروگراممىسى تارقاتقان بولۇپ، ئۇنىڭدا ئامېرىكادىكى بىر ئۇيغۇر ئوقۇغۇچىنىڭ ئۇيغۇر دىيارىدا باشتىن كەچۈرگەن سەرگۈزەشتلىرى بايان قىلىنىدۇ ۋە خىتاي بىلەن گېن تەتقىقاتىدا ھەمكارلاشقان چەتئەللىك تەتقىقاتچىنىڭ ئۇيغۇرلارغا كەلتۈرگەن يوشۇرۇن زىيىنى تەپسىلىي تونۇشتۇرۇلىدۇ.
تەپسىلاتى...خەۋەر مەنبەسى: ئەركىن ئاسىيا
خىتاي مەركىزى كومىتېتىنىڭ «تۈرمە خىزمەتلىرىنى كۈچەيتىش ۋە ئىسلاھ قىلىش توغرىسىدا ئانالىز» ناملىق مەخپىي ھۆججىتى ئۇيغۇرلارنى نىشان قىلغان.
ئىتالىيەلىك جەمئىيەتشۇناس ماسسىمو ئىنتروۋىگنە 19-ئىيۇل كۈنى «شى جىنپىڭنىڭ دەنا تۈرمىسى» گە خۇش كەلدىڭىز-بىر مەخپىي ھۆججەتتە ئاشكارىلانغانلار» ناملىق بىر ماقالە ئېلان قىلدى.
تەپسىلاتى...خەۋەر مەنبەسى: ئەركىن ئاسىيا
17-ئىيۇل چارشەنبە كۈنى چۈشتىن كېيىن ئامېرىكا پرېزىدېنتى دونالد ترامپ نۆۋەتتە ئامېرىكا تاشقى ئىشلار مىنىستىرلىقىدا ئېچىلىۋاتقان «خەلقئارالىق دىنى ئەركىنلىكنى ئىلگىرى سۈرۈش مىنىستىرلىق يىغىنى» غا قاتنىشىۋاتقان، يەنى دۇنيانىڭ ھەرقايسى جايلىرىدىكى دىنىي زۇلۇملارغا ئۇچراۋاتقان مىللەت ۋە خەلقلەرنىڭ بىر قىسىم ۋەكىللىرىنى ئاق سارايدىكى ئىشخانىسىدا قوبۇل قىلدى. مەزكۇر ئالاھىدە ئۇچرىشىشقا دىنىي زىيانكەشلىككە ئۇچرىغان ۋە ياكى ئۇچراۋاتقان ۋە ئوخشىمىغان دىنلارغا ۋەكىللىك قىلىدىغان دۇنيانىڭ ھەرقايسى جايلىرىدىن كەلگەن 27 ۋەكىل قاتناشقان بولۇپ، ئۇلار ئىچىدە تۈرمىدىكى ئۇيغۇر زىيالىيسى ئىلھام توختىنىڭ قىزى ۋە شۇنداقلا «ئۇيغۇر ھەرىكىتى» تەشكىلاتىنىڭ جامائەت ئىشلىرى دىرېكتورى جەۋھەر ئىلھاممۇ بار ئىدى. ئۇيغۇر قىزى جەۋھەر ئىلھام بولسا، بۇ پۇرسەتتىن ناھايىتى ياخشى پايدىلىنىپ تۇرۇپ، پرېزىدېنت ترامپقا دادىسى ئىلھام توختى ۋە ئۇيغۇرلارنىڭ مەسىلىسىنى يەتكۈزدى.
تەپسىلاتى...خەۋەر مەنبەسى: ئەركىن ئاسىيا
ھۆرمەتلىك رادىئو ئاڭلىغۇچىلار، ئامېرىكا تاشقى ئىشلار مىنىستىرى مايك پومپېيو 8-ئىيۇل كۈنى چۈشتىن كېيىن مەخسۇس ئاخبارات ئېلان قىلىش يىغىنى ئارقىلىق ئامېرىكا تاشقى ئىشلار مىنىستىرلىقىدا قۇرۇلغان يېڭى بىر كومىتېتنى جاكارلىدى.
تەپسىلاتى...
