ئابدۇۋەلى ئايۇپ : «قوي ئەمەس، ئادەم بولغان بولسا!»

يوللانغان ۋاقتى:2018-01-17| سەھىپە: ماقالە & ئوبزورلار

ر ف ئا خەۋىرى
2018 – يىلى 17– يانۋار

بىر كۈنى كامېرغا جاڭ فامىلىلىك بىرىنى قاماپ قويدى. ئۇنىڭ قولى پۇتىدىكى كىشەنگە ئىشكەللەنگەن بولۇپ جازالانغانلىقى چىقىپ تۇراتتى. بەدىنىدىن چىقىۋاتقان بەتبۇي پۇراققا يېنىدا تۇرۇپ چىداش قىيىن ئىدى. مەنمۇ بۇرۇن مۇشۇنداق جازالانغان بولغاچقا ئىچىم ئاغرىپ تامىقىنى يېگۈزۈپ قويدۇم. ئەتىگەندە ئىشلەتمىگەن لۆڭگەم بىلەن يۈزىنى سۈرتتۈم، كىرىنى يۇدۇم. پۇتىدىكى يىرىڭلاپ كەتكەن يارىسىنى تازىلىدىم. كىشەن ئۇنىڭ ئوشۇقىغا پېتىپ يارا قىلىۋەتكەن، يارا يىرىڭلاپ پۇراشقا باشلىغان ئىدى. گۇندىپايغا دەپ تازىلانغان پاختا ۋە ئىسپىرت ئېلىپ يىرىڭدىن پاكىزلانغان يارىسىنى تاڭدىم. بىر قانچە كۈندىن كېيىن جاڭنىڭ چىرايى ئېچىلىپ باشقىلار بىلەن چاقچاقلىشىدىغان بولدى.

ئابدۇۋەلى ئايۇپ : قۇمۇللۇق «ئەسكەر» ۋە قەشقەرلىك «موللا»

يوللانغان ۋاقتى:2018-01-17| سەھىپە: ماقالە & ئوبزورلار

ر ف ئا خەۋىرى
2018 – يىلى 17– يانۋار

جاڭ فامىلىلىكنىڭ دىليار بىلەن 1-8 نومۇرلۇق كامېردا بىللە ياتقانلىقى مېنى ھاياجانغا سالغان ئىدى. چۈنكى قامالغاندىن بېرى دىليار سوراققا ئېلىپ چىقىلغاندا ئۇنى كارىدوردا ئۇچرىتىپ قالغاندىن باشقا ئەھۋالىدىن ھېچ بىر ئۇچۇر ئالالمىغان ئىدىم. سالامەتلىكى ۋە مىجەزى سەۋەبلىك ئۇنىڭدىن ئىزچىل ئەنسىرەپ كېلىۋاتقان ئىدىم. دىليارنىڭ بىر پۇتى ئاقسايتتى، مىجەزىدە قارشىلىق كۈچلۈك، ھەرىكىتىدە قەتئىيلىك ۋە تەۋرەنمەسلىك مۇجەسسەم ئىدى. ھالبۇكى، سوراقتا بەزى چاغدا قەتئىي ئىرادە ئەسقاتسا، بەزىدە ئۆزگىرىشچان تەدبىر كارغا كېلىپ قالاتتى. خىتايدا سوراقچى ئالدىدىكى كىشىنى جىنايەت گۇماندارى ئەمەس، بەلكى جىنايەتچى ھېسابلايتتى. ئادەتتە سوراقچىلارغا كېرىكى سوراق خاتىرىسى بولۇپ، ئۇلار ئۈچۈن مەھبۇسنىڭ كىملىكى، قانداق جازالىنىشى مۇھىم ئەمەس ئىدى. تۇتقۇندىكى قارشىلىق كەيپىياتى سوراقچىنىڭ جەھلىنى قاتۇرۇپ سوراق خاتىرىسىنىڭ يامان نىيەتتە، دۈشمەنلىك بىلەن يېزىلىشىغا باھانە بولۇپ بېرەتتى. 

غۇلامىدىن پاختانىڭ ھاياتى (33): مۇھاجىرەتتىكى شەخسىي كۇتۇپخانام قانداق بەرپا قىلىندى؟

يوللانغان ۋاقتى:2018-01-17| سەھىپە: ماقالە & ئوبزورلار

ر ف ئا خەۋىرى
2018 – يىلى 17– يانۋار

نيۇ-يوركنىڭ لوڭ ئايلاند، يەنى «ئۇزۇن ئارال» رايونىدىكى شەخسىي تۇرالغۇسىدا دۆۋە-دۆۋە كىتاب-ماتېرىياللار، سارغايغان قوليازمىلار، ئۇزۇن يىللىق ئەستىلىك ۋە يادنامىلەر شۇنداقلا يىراقتىكى ۋەتىنىنى ئەسلىتىپ تۇرغۇچى قىممەتلىك يىغما بۇيۇملار ئارىسىدا ئەسلىمىلەر قاينىمىغا چۆمۈلگەن 87 ياشلىق بىر بوۋاي مۈكچىيىپ ئولتۇراتتى. ئۇنىڭ تىترەپ تۇرغان قوللىرى ئارىسىدا مۇقاۋىسى ئۇپرىغان، خوتەن قەغىزىگە بېسىلغان كونا ئىملادىكى خەتلىرى سارغايغان بىر كىتاب بار ئىدى. شۇنچە يىللار مۇھاجىرەتتە ياشىغان، ھاياتنىڭ تۈرلۈك كېچىكلىرىنى كەچكەن، بىرقانچىلىغان تىللاردا سۆزلەپ كۆنگەن بۇ بوۋاي ئۇيغۇر تىلىنىڭ 1940-يىللاردىكى ئەسلى تۈسى ۋە قەشقەر شېۋىسىنىڭ ئەۋرىشىم ئاھاڭى بىلەن سۆزىنى باشلىدى. 

غۇلامىدىن پاختانىڭ ھاياتى (32): ئامېرىكا ئۇيغۇر بىرلەشمىسىنىڭ قۇرۇلۇشى جەريانىدا شاھىت بولغانلىرىم

يوللانغان ۋاقتى:2018-01-11| سەھىپە: ماقالە & ئوبزورلار

ر ف ئا خەۋىرى
2018 – يىلى 11– يانۋار

1991-يىلى سوۋېتلار ئىتتىپاقىنىڭ يىقىلىشى بىلەن ئوتتۇرا ئاسىيادىكى 5 جۇمھۇرىيەت مۇستەقىللىققا ئېرىشىدۇ. بۇنىڭ بىلەن تۈركىستانلىقلارنىڭ مۇھاجىرەتتىكى سىياسىي تەشكىلاتلىرىمۇ ئۆز پائالىيەتلىرىنى توختىتىدۇ. ئۇزۇن ئۆتمەي بىرلەشكەن دۆلەتلەر تەشكىلاتىنىڭ نيۇ-يوركتىكى باش شتابى ئالدىدا يېڭىدىن ئەزا بولغان دۆلەتلەرنىڭ بايراق چىقىرىش مۇراسىمى ئۆتكۈزۈلىدۇ. غۇلامىدىن پاختا ئامېرىكىدىكى تۈركىستانلىق مۇھاجىر قېرىنداشلىرى بىلەن بىرلىكتە ئوتتۇرا ئاسىيادىكى 5 دۆلەتنىڭ ب د ت دا بايراق چىقىرىش مۇراسىمىغا قاتنىشىدۇ. ئۇ 5 دانە يېڭى بايراقنىڭ ب د ت بايراق سۇپىسىدا ئاستا-ئاستا يۇقىرىغا ئۆرلەۋاتقىنىنى كۆرگىنىدە كۆزلىرى ياشقا تولىدۇ. كۈنلەرنىڭ بىرىدە ئاي-يۇلتۇزلۇق كۆك بايراقنىڭمۇ دەل مۇشۇ سۇپىدا كۆككە جەۋلان قىلىشىنى چىن كۆڭلىدىن ئارزۇ قىلىدۇ…

2017-يىلى ئۇيغۇرلار قازانغان نەتىجىلەر(1)

يوللانغان ۋاقتى:2018-01-03| سەھىپە: ماقالە & ئوبزورلار

ر ف ئا خەۋىرى
2018 – يىلى 3– يانۋار

2017-يىل ئۇيغۇرلار ئۈچۈن خىتاي ھۆكۈمىتىنىڭ قاتتىق بېسىم ۋە تەقىبلىرى كۈچەيگەن كۈلپەتلىك بىر يىل بولۇش بىلەن بىللە يەنە ئۇيغۇر ئالىملىرى ۋە سەنئەتكارلىرى قولغا كەلتۈرگەن نەتىجىلەر خەلقئارادا ئېتىراپ قىلىنغان بىر يىل بولدى.

2017-يىلىدا ئۇيغۇرلارنىڭ بېشىغا كەلگەن كۈلپەتلەر (14)

يوللانغان ۋاقتى:2018-01-03| سەھىپە: ماقالە & ئوبزورلار

ر ف ئا خەۋىرى
2018 – يىلى 3– يانۋار

ئۇيغۇرلار ئىككى مەشھۇر ئالىمى ۋە خەلقئارادىكى ئىككى مۇھىم قوللىغۇچىسىدىن ئايرىلىپ قالدى

2017-يىلى ئۇيغۇرلارنىڭ بېشىغا كەلگەن ئېغىر كۈلپەتلەرنىڭ يەنە بىرى-تونۇلغان رەسسام غازى ئەمەت بىلەن ئاتاقلىق تىلچى مىرسۇلتان ئوسمانوفنىڭ ئارقا-ئارقىدىن ۋاپات بولۇشى ۋە ئۇيغۇر مەسىلىسىگە ئىزچىل كۆڭۈل بۆلۈپ كېلىۋاتقان ئامېرىكالىق پروفېسسور ئېللىئوت سپېرلىڭ بىلەن ژۇرنالىست ئاكىف ئەمرەدىن ئايرىلىپ قېلىشى بولدى.

غۇلامىدىن پاختانىڭ ھاياتى (31): ئامېرىكىدىكى زامانداشلىرىمدىن – ھاجى ئەھمەد ئاخۇن ۋە ئەدھەمجان

يوللانغان ۋاقتى:2018-01-03| سەھىپە: ماقالە & ئوبزورلار

ر ف ئا خەۋىرى
2018 – يىلى 3– يانۋار

غۇلامىدىن پاختا ئەپەندى ئۆزىنىڭ ئامېرىكىدا ئۆتكەن يېرىم ئەسىردىن كۆپرەك ھايات مۇساپىسىنى ئەسلىگىنىدە زامانداشلىرىدىن مەرھۇم ھاجى ئەھمەد ئاخۇن، ئەدھەمجان زاكىرخان ئوغلى ۋە ھامىدجانلارنىڭ نامىنى ھۆرمەت-ئېھتىرام بىلەن تىلغا ئالىدۇ.

غۇلامىدىن ئەپەندىنىڭ ئەسلىشىچە، ئۇ ئامېرىكىغا كېلىپ تەخمىنەن 3-4-يىللار ئۆتكەندە، يەنى 1970-يىلى ئەتراپىدا پاكىستان، ھىندىستان ۋە تۈركىيە ئارقىلىق بىرقانچە ئۇيغۇر ئامېرىكىغا كۆچمەن بولۇپ كېلىدۇ. ئۇلارنىڭ ئىچىدە ھاجى ئەھمەد ئاخۇن ۋە ئۇنىڭ ئايالى زەرپەرى خانىم ھەمدە ئايرىمچە غۇلام مۇھىددىنخان ئىسىملىك يەنە بىر يىگىت بار ئىكەن. كېيىنچە، ھىندىستان ئارقىلىق ھامىدجان ئىسىملىك يەنە بىر ئۇيغۇر ئامېرىكىغا كېلىپ ئۇلارغا قوشۇلىدۇ. ئامېرىكىدا بىرقانچە كىشىلىك كىچىك بىر ئۇيغۇر جامائىتىنىڭ پەيدا بولۇشى غۇلامىدىن پاختانى ئاجايىپ سۆيۈندۈرىدۇ. 

غۇلامىدىن پاختانىڭ ھاياتى (30): ئامېرىكادىكى تۇنجى ئۇيغۇر – داۋۇت ئوسمان ھەققىدە بىلىدىغانلىرىم

يوللانغان ۋاقتى:2017-12-28| سەھىپە: ماقالە & ئوبزورلار

ر ف ئا خەۋىرى
2017 – يىلى 28– دېكابىر

ئامېرىكادىكى تۇنجى ئۇيغۇر ھەققىدە بىلىدىغان كىشىلەر ناھايىتى ئاز. 

تۇنجى بولۇپ ئامېرىكاغا كەلگەن ۋە ئوقۇغان، ئامېرىكا دۆلەت مۇداپىئە مىنىستىرلىقىدا خىزمەت قىلغان، ئۇيغۇر تىلى گرامماتىكىسى ھەققىدە ئامېرىكادىكى بىرىنچى دەرسلىكنى تۈزگەن، ئەمما شەخسىي ھاياتى تا ھازىرغىچە كىشىلەر ئۈچۈن بىلىنمىگەن بۇ شەخس – مەرھۇم داۋۇت ئوسماندۇر. 

ئابدۇۋەلى ئايۇپ : مەھبۇسلۇق تىياتىرى

يوللانغان ۋاقتى:2017-12-28| سەھىپە: ماقالە & ئوبزورلار

ر ف ئا خەۋىرى
2017 – يىلى 28– دېكابىر

1-پەردە: مەجبۇرى ئىقرار

2014-يىلنىڭ ئىيۇن ئايلىرى بولسا كېرەك. تەڭرىتاغ رايونلۇق تەپتىش مەھكىمىسىدىن ئايگۈل بىلەن ئابدۇرازاق كەلدى. «جىنايىتىم» بېكىتىلىپتۇ. «جامائەت ئامانەت پۇلىنى قانۇنسىز ئىگىلەش» جىنايىتىم بار ئىكەن. ھەيران قالدىم، تۇتقاندا «مەبلەغ چىقىرىشتا ساختىلىق قىلىش» دېگەن، قولغا ئالغاندا «قانۇنسىز مەبلەغ توپلاش» بولۇپ ئۆزگەرگەن ئىدى، ئەمدى مەن خەقنىڭ ئامانەت پۇلىنى توپلاپ بانكا ئاچقان بوپتىمەن-دە! ئىككى سائەتتەك تالاش-تارتىش قىلدىم، ئابدۇرازاقنىڭ چەككەن تاماكىسى نەپسىمنى قىسىپ، كۆڭلۈمنى ئىلەشتۈرەتتى.